Thơ Nguyễn Bắc Sơn
Ts Nguyễn Hưng Quốc
Nguyễn Bắc Sơn chỉ là nhà thơ có bản lĩnh trong năm, bảy bài thơ
viết về chiến tranh mà thôi. Có thể nói, ở miền Nam, trước năm 1975,
hiếm có ai viết về chiến tranh mà để lại nhiều ấn tượng sâu sắc và
hay đến thế...
Nhà thơ Nguyễn Bắc Sơn, tên thật Nguyễn Văn Hải, sinh năm 1944 tại Phan Thiết, mới qua đời ngày 4 tháng 8 vừa qua, cũng tại Phan Thiết. Trước năm 1975, ở miền Nam, ông chỉ xuất bản một tập thơ duy nhất,Chiến tranh Việt Nam và tôi (1972) ; sau năm 1975, sống trong nước, ông cũng chỉ in được một tập thơ, Ở đời như một nhà thơ Đông Phương (1995), trong đó có khá nhiều bài thơ đă in trong tập thơ đầu. Như vậy, Nguyễn Bắc Sơn làm thơ rất ít. Nhưng ấn tượng ông để lại lại khá lớn. Theo lời kể của Vơ Phiến, trước năm 1975, cả Doăn Quốc Sỹ lẫn Chu Tử đều khen thơ Nguyễn Bắc Sơn "hay". Bản thân Vơ Phiến, trước năm 1975, trong cuốn Chúng ta qua cách viết (1972), khen bài "Chiến tranh Việt Nam và tôi" là "tuyệt diệu" (trang 228) ; sau năm 1975, trong cuốn Văn học Miền Nam - Thơ (1999), tiếp tục khen phong cách thơ Nguyễn Bắc Sơn là "độc đáo" (tr. 2927). Ở hải ngoại, năm 2005, đọc lại thơ Nguyễn Bắc Sơn, nhà phê b́nh Đặng Tiến cũng khen là "hay", là "tài hoa", là "thốn tâm thiên cổ", "tấc ḷng lưu vọng ngàn năm".
Riêng tôi, tôi chỉ đánh giá cao Nguyễn Bắc Sơn ở những bài thơ viết về chiến tranh. Những bài thơ khác của ông, có thể gộp chung vào chủ đề "đời thường", từ những bài thơ viết cho bạn, cho vợ, cho đứa con mới chào đời hoặc cho chính ḿnh đến những bài thơ bộc lộ những ngẫm nghĩ riêng tư về ư nghĩa cuộc đời, theo tôi, không có ǵ đặc sắc. Ở những bài thơ ấy, trí tưởng tượng không có ǵ phong phú ; h́nh tượng không có ǵ mới lạ ; tư tưởng không có ǵ sắc bén ; ngôn ngữ không có ǵ độc đáo. Nguyễn Bắc Sơn chỉ là nhà thơ có bản lĩnh trong năm, bảy bài thơ viết về chiến tranh mà thôi. Có thể nói, ở miền Nam, trước năm 1975, hiếm có ai viết về chiến tranh mà để lại nhiều ấn tượng sâu sắc và hay đến thế. Hay ở tâm t́nh : vừa u uất vừa kiêu bạc. Hay ở giọng điệu : vừa tha thiết lại vừa nghênh ngang bất cần. Hay ở ngôn ngữ : đầy tính chất văn xuôi, lại là thứ văn xuôi bụi bặm ngoài đường sá, nhưng được nâng lên thành thơ, thật thơ. Hay ở ư nghĩa : chúng phản ánh một thứ văn hoá chiến tranh rất đặc biệt ở miền Nam trước năm 1975 vốn khác rất xa thứ văn hoá chiến tranh khát máu ở miền Bắc với những "Hăy giết chúng như thiên thần giết quỷ" (Chế Lan Viên), những "ném lựu đạn cho người vui vật sướng" (Xuân Diệu), những "giết, giết nữa bàn tay không phút nghỉ" (Tố Hữu) trong cùng một thời kỳ.
Dưới đây, tôi xin trích mấy bài thơ về chiến tranh tiêu biểu nhất của Nguyễn Bắc Sơn như những nén nhang tưởng niệm ngày ông vĩnh viễn ra đi:
Một tiếng đồng hồ trước khi lên đường hành quân
Khi tao đi lấy khẩu phần
Mày đi mua rượu đế Nùng cho tao
Chúng ḿnh nhậu để trừ hao
Bảy ngày sắp đến nghêu ngao trong rừng
Mùa này gió núi mưa bưng
Trong ḷng thiếu rượu anh hùng nhát gan
Mùa này gió băi mưa ngàn
Trong ḷng thiếu rượu hoang mang nhớ nhà
Những thằng lính trẻ hào hoa
Lưu đày trong cơi rừng già núi xanh
Lao ḿnh vào cuộc phân tranh
Tiếc thương xương máu sinh thành được ư.
Mật khu Lê Hồng Phong
Tướng giỏi cầm quân trăm trận thắng
C̣n ngại hành quân động Thái An
Cát lún băi ḿn rừng lưới nhện
Mùa khô thiếu nước lính hoang mangĐêm nằm ngủ vơng trên đồi cát
Nghe súng rừng xa nổ cắc cù
Chợt thấy trong ḷng ḿnh bát ngát
Nỗi buồn sương khói của mùa thuMai ta đụng trận ta c̣n sống
Về ghé sông Mao phá phách chơi
Chia sớt nỗi buồn cùng gái điếm
Đốt tiền mua vội một ngày vuiNgày vui đời lính vô cùng ngắn
Mặt trời thoáng đă ở phương Tây
Nếu ta lỡ chết v́ say rượu
Linh hồn chắc sẽ thành mây bayLinh hồn ta sẽ thành đom đóm
Vơ vẩn trong rừng động Thái An
Miền Bắc sương mù giăng bốn quận
Che mưa giùm những đám xương tàn.
Chiến tranh Việt Nam và Tôi
Ḷng suối cạn phơi một bầy đá cuội
Rừng giáp rừng gió thổi cỏ lông măng
Đoàn quân anh đi những bóng cọp vằn
Gân mắt đỏ lạnh như tiền sắc mặtBốn chuyến di hành một ngày mệt ngất
Dừng quân đây nói chuyện tiếu lâm chơi
Hăy tựa gốc cây, hăy ngắm mây trời
Hăy tưởng tượng ḿnh đang đi picnicKẻ thù ta ơi, các ngài du kích
Hăy tránh xa ra đừng chơi bắn nheo
Hăy tránh xa ra ta xin xí điều
Lúc này đây ta không thèm đánh giặcThèm uống chai bia, thèm châm điếu thuốc
Thèm ngọt ngào giọng hát em chim xanh
Kẻ thù ta ơi, những đứa xâm ḿnh
Ăn muối đá và hăng say chiến đấuTa vốn hiền khô, ta là lính cậu
Đi hành quân rượu đế vẫn mang theo
Mang trong đầu những ư nghĩ trong veo
Xem chiến cuộc như tai trời ách nướcTa bắn trúng ngươi v́ ngươi bạc phước
V́ căn phần ngươi xui khiến đó thôi
Chiến tranh này cũng chỉ một tṛ chơi
Suy nghĩ làm ǵ lao tâm khổ trí
Lũ chúng ta sống một đời vô vịNên chọn rừng sâu núi cả đánh nhau
Chọn trời đêm làm nơi đốt hỏa Châu
Những cột khói giả rồng thiêng uốn khúc
Mượn bom đạn chơi tṛ pháo tết
Thơ
Thơ cũ 2014
Thơ cũ 2013
Thơ cũ 2012
Thơ cũ từ 2011...
Kinh Giáng Sinh
2015
Nước mắt cây
Giáng Sinh
Giáng Sinh 2015
Mùa Giáng
Sinh nơi đất khách
Giáng Sinh nơi
vùng xa
Giáng Sinh viễn xứ
Lại thấy xuân về
Ư Nga khai bút
Cười đi anh !
Thoáng chút
t́nh xưa
Ai "cải tạo" ai?
Củi, gạo là đủ
nấu cơm
Anh chị em giỏi
quá
Đốn củi Nam Hà
Xóm đạo làng tôi
Đọng lại dấu yêu
Nhớ về một ngày
T́nh yêu trả
lại trăng sao
Lửa phải chuyển
Saigon vẫn chờ anh
Rang chiều
Quân nhân chưa cựu
Cũng một bài thơ
Vẫn c̣n dễ thương
Nặng vía
Ngày đó
Chút dư hương
Lệ mô, mô lệ
Đường về miền tây
Lễ Tạ Ơn
Kinh Tạ Ơn
của một người bội bạc
Đem đi rồi lại
mang về
Chấp nhận
Hoa tím chiều nay
Sao anh
không về thăm Cà Mau
Nhớ khúc quân
hành
Hăy cho tôi buồn
Bên liếp trầu xanh
Dân ca viễn xứ giao
thừa
Lùa dân
vào "Rọ đại đồng"
Mưa
Lạ
Giải mây trôi
Vâng! anh trả
Mùa tưởng niệm
Mùa Thu lá bay
Mưa bay trong
tiếng chuông
Ơn em
Đường về Hậu Giang
Lá me bay vào...
Tao chôn mày
Nhớ mùa Thu xưa
Người công chính sáng ngời trời Đông.
Cố Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm
Đỏ mắt thương chờ
Qua phà Mỹ Lợi
Viết măi tên anh
Chúng con v́ quê
hương
Một thoáng hương xưa
Mưa rớt ngỡ ngàng
Giải pháp chống ngập
TP HCM
Hội trùng dương
Những người
lính khả kính
Một thời đại rực rỡ
Tâm ư một ḷng
Hoa từ hẹn
Cánh hoa dù
Nhắn bạn t́nh xa
Hằng Nga biến khùc
Các anh đi
Hái đào mơ
Bất Khuất hội ngộ 2015
T́nh hận thiên thu
Bước đời huyền mộng
Năm nào cũng
chẳng thờ ơ!
C̣n nhớ không em
Ly hương mượn
rượu ... t́m quên !
Tuổi vào thu
Giấc yên ḷng biển
Tôi với anh
Mùa Thu gió
quyện tóc thề
Thơ Hồ Cá Tra c̣n lại ...
Trông mưa &
Cali cơn nắng hạn
Nói với thằng bạn
Bên đời hiu quạnh
Đăng đẳng bước về
Vết nặng ḷng đau
Mùa Thu đó có em
Hồ chó minh
Tuổi muộn màng
T́nh người em
gái thu về
Sài G̣n một mảnh
trời xa...
Bờ kinh bỏ lại
Em gái Hậu Giang
Việt gian phản quốc
Nhớ t́nh xưa
Cám ơn t́nh thu
Xin hãy trả...
Ngụy...
Lứa đôi
Nhớ quá Sài G̣n ơi !
Tự Do Dân Chủ
thời nay
Anh hùng Bất Khuất
Noi gương Tiền Nhân
Tuổi trẻ Việt Nam
Xă hội chủ
nghiă Phi Nhân
Việt cộng & Việt Khang
Thơ Nguyễn Bắc Sơn
Viết cho người thơ
Những phi vụ cuối
cùng
Á Nghi - Thư t́nh
Sóng dậy cờ tan
Quê con vùng duyên
hải
Gửi anh bộ đội
Tôi đă bị từng bị
lừa từ khi vừa biết đọc
Thơ của Hồ Cá Tra
Tóc em trong gió
Con đường
xưa mưa bay
Chiến lược
của giặc
Những vở kịch đời
Bất Khuất Vì Dân vẫn
một nhà...
Thảm họa cách
mạng mùa thu
Lên núi cao
Chiều bến phà xưa
Cánh hoa Dù
Chiến thắng CHI
LĂNG
T́nh em vết đậm
Áo em trắng quá
Chờ em
Bùi Tín và hoa
xuyên tuyết
Chuyện t́nh buồn
Trong khoảnh khắc
Em xa rồi tóc biếc
Bất Khuất 42 năm hội
ngộ
Bài thơ hội ngộ
Sao vẫn c̣n mưa rơi
Nắng Houston
nhớ nắng Nam Hà
Hoa lạc giữa rừng gươm
Tặng ông Trà
Hoa tím Bằng Lăng
Thiên đường lạc
lối
Rồi sẽ
Thơ viết ngày 19
Tha thiết bên nhau
Nhớ bố
T́nh yêu quê hương
Nỗi buồn tháng sáu
Nhớ ngày Quân Lực
Tạ ơn chiến sĩ
Tại sao thơ tôi
đầy t́nh lính?
Cờ vàng sẽ bay
Tay ngang
Viết
cho chồng em "Người lính VNCH"
Ray rứt t́nh thâm
Hoài Thu
Thưa với Chúa
Ai lau hộ tôi
ḍng nước mắt?
T́nh cô gái Huế
Ray rứt tháng Ba
Nhớ ngày tạm biệt
Nói với bằng hữu
Ăn cơm tù năm xưa
Tiếng cười ḍn tan
Nhớ vườn xưa
Anh không muốn ...
Em ơi ! Anh không muốn ...
Gửi về quê hương
Nhớ ngày tạm biệt
Vết thời gian
Nhớ bài vọng cổ
Bạc Liêu
Mẹ hiểu ḷng con
Hai mùa hè
Mẹ...
Vu
Lan nhớ mẹ
Mở mắt to mà xem
Hoa tuyết
Oan khóc sông Ba
Viết cho em Ban
Mê Thuột
Chân dung người
lính cũ
Anh thư thời đại
Mẹ VIỆT NAM ơi !
Người và Ngợm
Vẫn bận ḷng ta
Gặp Cúc tóc vàng
Dạ buồn lữ thứ
Ư thức hệ
C̣n ǵ
Ly cafe chống cộng
Lộ rơ bộ mặt bán
nước!
Người em Văn Khoa
10 thương làng
cũ xóm xưa
Ngày về
Sóng sau xô sóng
trước
Đà Lạt trong tôi
Người…ngợm..?!
Lục bát ngày
xưa - ngày nay
T́nh chiến hữu
Nỗi ḷng Tây Nguyên
Phản động
Tâm ḷng gửi Tết
Hương t́nh
Mùa Xuân diệt cộng
Tâm t́nh của
một người cha
Của hồi môn
Một ngày cuối Đông
Giọt nước
mắt cho người c̣n sống
Tôi đi rồi...
T́nh nhớ gởi vào thơ
Mai tôi đi
Đón xuân này, nhớ xuân
xưa
Tại sao ?
Hiền lành gặp
chất phác
Vội
Cảm thức
ĐMCS
Thơ viết ngày sau tết
40 năm rồi...
Thơ Luân Hoán & Bích
Xuân
Xuân di hận
Xuân trong nỗi nhớ
Kỷ niệm chiến thắng
Đống Đa
Thơ xuân gửi chị
Ai chê mặc người
Vui buồn xuân muộn
Xuân đất khách
Ngày đầu năm
Thơ gởi em ngày Tết
Giao thừa cảm thức
Đêm xuân tự trách
Nhờ có em
5 năm nữa thôi
Những bước chân anh
Đôi lời với cựu "bộ đội" vc
Bao giờ ?
Lời gửi mùa xuân
40 mùa xuân ly hương
Nhớ đêm giao thừa
Canh chua tôm đất
Rừng lá thấp
Nhớ ngày Quân Lực
Xuân buồn
Tết nè anh
Trông "Dễ ghét
" Anh ơi !!!
Thủ Đức ngày xưa
Thất ngôn gửi bạn
Vẽ xuân
Em có về thăm
Mùa xuân sẽ đến
Nỗi ḷng xa xứ
Chuyện t́nh Kim Đông
Sao hết biết? Ai biết hết?
Tiếng rúc chim đêm
Đầu xuân kính chúc
Bến xưa ray rứt
Đêm xuân viễn xứ
Nũng nịu đầu năm
Ảo thực cảnh đời
Kỷ vật c̣n đây
Hùng sử Hoàng Sa
Hoàng Trường Sa
Tưởng niệm các Chiến Sĩ Hoàng Sa , Trường Sa
Thừng mềm trói
chặt
Ngọt ngào t́nh xuân
Chi đoàn CX 1/14 QLVNCH
Nói với anh hùng dân
tộc
Trăng khuyết
Dòng sông mắt biếc
Hoàng Sa tử
sĩ ai người viếng thăm?
Chút nắng c̣n vương