Nguyễn Xuân Nghĩa
Đáng lẽ, văn học hải ngoại đă có một tác giả độc đáo. Đó là Vơ
Hoàng.
Nhưng, anh không muốn vậy. Và định mệnh lẫn sự hẩm hiu của văn học
thời loạn cũng chiều ḷng anh. Vơ Hoàng trở thành một kháng chiến
quân đă hy sinh vào một ngày tháng Tám năm 1987. Tôi viết những
gịng này để nhớ tới Vơ Hoàng như một nhà văn và một người anh em...
Tôi gặp Vơ Hoàng trước khi biết đến và gia nhập Mặt trận Quốc gia
Thống nhất Giải phóng Việt Nam, để rồi cùng anh tham gia tổ chức
này. Gặp anh, tôi biết mù mờ rằng Vơ Hoàng Oanh sinh năm 1952 tại
Phú Quốc, gia nhập Hải quân và bị tù cải tạo. Mù mờ v́ anh em gặp
nhau lúc đó th́ có bao giờ hỏi han mấy chi tiết vớ vẩn về cuộc đời?
Sau này mới biết rơ hơn và quư trọng nhau hơn. Qua Lư Khánh Hồng,
tôi gặp Vơ Hoàng khi ḿnh mới từ bên Pháp đến Mỹ. Lúc đó, vào mùa
Thu năm 1982, cùng với Tưởng Năng Tiến, Thượng Văn, Lôi Tam và Lư
Khánh Hồng, Vơ Hoàng thực hiện tạp chí và cơ sở xuất bản Nhân Văn.
Thời đó, trong sự đổ vỡ chung của niềm tin lẫn nỗi hoang mang trên
cơi tạm dung, Nhân Văn thực sự đă có những đóng góp không nhỏ về cả
mặt văn học lẫn lư luận.
Vào năm 1982, chúng tôi gặp nhau ở đó cùng một số văn hữu khác và
tôi giật ḿnh ở con người Vơ Hoàng. Anh ít nói, thường có cái vẻ
miễn cưỡng của người hiện diện ở một nơi không nên. Anh có cái vẻ
miễn cưỡng của kẻ đă lỡ sống sót sau một thảm kịch lớn cho những
người kia, những người không may đă khuất.
Nói về cái tên Oanh của anh, chúng tôi luận bàn về hai chữ chiến
tranh và ḥa b́nh. Tên anh không có cái nghĩa lăng mạn của một giống
chim, mà là tiếng chuyển động ầm ầm. Của xe nhà vua như tôi nói đùa,
hoặc, nói trong tiếng cười kín đáo của Vơ Hoàng, tiếng chiến xa. Vơ
Hoàng là người kỳ tài trong số những người tôi đă được gặp. Viết ra
điều ḿnh đă nghĩ từ bao lâu nay, tôi lại thấy ngậm ngùi.
Anh viết Trong ḷng cách mạng để ghi lại kỷ niệm ở quê nhà, những
điều mắt thấy, tai nghe (và cả tay làm) sau ngày 30 tháng Tư 75. Anh
vượt biên năm 1978 đến Úc sau khi đă lao vào hoạt động mệnh danh
"Phục quốc" ở quê nhà: tù cải tạo ra, anh đi rải truyền đơn cho tới
khi bị truy lùng th́ phải chạy. Đọc Trong ḷng cách mạng, người ta
có thể lờ mờ đoán ra điều đó. Qua Góc bể bên trời, Vơ Hoàng viết về
chuyến vượt biên ly kỳ của ḿnh th́ ít mà về thân phận lưu đày của
chúng ta th́ nhiều. Đọc tác phẩm, ta càng hiểu đứa con của Phú Quốc
là tay đi biển thành thạo, và càng thấy ở Vơ Hoàng những dấu hiệu
của một tài năng lớn, mà có lẽ anh cũng chẳng biết, hoặc bất cần. Ở
anh, chỉ thấy toát ra một sự cô đơn.
Hai tập truyện Măng đầu mùa và Đất lạ viết cùng Tưởng Năng Tiến có
thể phản ảnh những trăn trở đó của anh khi phải sống đời tỵ nạn.
Thân ở đây mà hồn cứ như ở nơi đâu xa lắc. Gia đ́nh anh vượt biên
sau anh. Anh mừng v́ đoàn tụ với gia đ́nh nhưng vẫn bơ vơ v́ chưa
đoàn tụ với quê hương. Thấy gia đ́nh tới nơi yên lành rồi th́ Vơ
Hoàng thở ra nhẹ nhơm: đă có thể lại lao vào cuộc khác, để trở về.
Vơ Hoàng có lối viết của một nhà văn miền Nam, với cái nh́n sắc bén
thâm trầm của người miền Trung. Hăy đọc lại cuốn truyện dài Góc bể
bên trời, hoặc truyện ngắn
Khách thập phương trong tập truyện Đất lạ, cái đoạn mô tả cảnh
một vị sư rót ra ba chung trà xếp thành h́nh chữ "phẩm" để mời
khách, th́ ta sẽ thấy nét tinh tế đó trong văn Vơ Hoàng. Lối viết
với đầy đối thoại, cứ tưởng như rời rạc, nhát gừng, mà bên trong đầy
ắp những suy tư chỉ chực trào ra ngoài, những cuồng nộ không thể
nguôi ngoai và sẽ bùng ra thành hành động.
Vơ Hoàng thạo nghề sông nước, rất giỏi vơ, khéo tay, có thể làm thợ
nề thợ mộc như đă học từ bé. Anh vẽ thần sầu, làm thơ cũng hay mà
viết nhạc cũng giỏi. Những anh em làm báo mà có Vơ Hoàng bên cạnh là
thấy nhẹ người: anh có thể cưa đẽo nhà dưới làm kệ sách rất mỹ
thuật, rồi lên nhà trên giúp cho tờ báo về mọi mặt. Nơi này cần cái
vignette là anh ngoáy bút ra một cái, nơi kia cần "mi" lại cho
chỉnh, thời đó chúng ta chưa dùng chữ lay-out, là cũng có Vơ Hoàng.
Thời đó nữa, chúng ta c̣n phải dùng cái máy "Varytyper" nặng như cái
cùm, in bài ra giấy c̣n phải lấy bút bỏ dấu, Vơ Hoàng bỏ dấu rất
gọn. Anh ít nói, bập bập điếu thuốc sau cặp kính hấp háy, nhưng khi
nói là có giọng duyên dáng mà không ác, và làm ǵ cũng có vẻ như sợ
làm phiền người khác. Vơ Hoàng là người cực kỳ tài hoa mà lúc nào
cũng có vẻ vụng về, nếu ta không để ư thấy đôi mắt rất sáng của anh.
Anh nói ít mà hiểu nhiều bên sau cái dáng quê kệch của người mới ra
tỉnh. Anh chí t́nh và tận tụy với trách nhiệm, bất kể lớn nhỏ. Ông
Hoàng Cơ Minh sau này trông cậy rất nhiều nơi anh là cũng phải.
Chúng tôi kết bạn với nhau như vậy, cho tới ngày Vơ Hoàng gia nhập
Mặt Trận và thôi gọi nhau là anh em mà là "chiến hữu". Anh đă t́m
được con đường muốn đi ngay từ khi bỏ nước ra đi. Đó là con đường
về. Vơ Hoàng trở thành "kháng chiến quân" khi đi vào chiến khu của
Mặt Trận từ tháng Năm, năm 1984. Gặp lại anh sau đó, trong một vài
lần hăn hữu và không khí kém vui của một sự rối loạn bên trong, tôi
gặp một con người khác.
Bắc Phong có viết một bài thơ tặng Vơ Hoàng, trong đó có câu mà
chúng tôi nhớ măi:
Đi, hành trang có niềm tin,
Quyển thơ Nguyễn Trăi và h́nh vợ con.
Sau này, rất lâu sau này, vào tháng Sáu năm 1989, khi đi tới tận
cùng của chiến khu để t́m lại tông tích của anh, tôi gặp lại và đi
lại con đường anh mô tả trong bài ca Thế kỷ này là thế kỷ của chúng
ta mà anh sáng tác trong đó:
Cách mạng, đường dài,
Người đi như con nước miệt mài.
Đổ mồ hôi thành ḍng,
Loang theo dấu chân thành những con đường làm nên kháng
chiến,
Ta đi, ta đi, ta đi...
Con đường đó vô cùng gian nan, nguy hiểm, và đ̣i hỏi một ư chí sắt
thép, mà đổ mồ hôi thành ḍng mới chỉ là một phần rất nhỏ của những
gian truân. Phần c̣n lại, trên đoạn đường Mặt Trận gọi là "Đông
tiến", mới có những đ̣i hỏi khắc nghiệt hơn, kể cả đổ máu. Vơ Hoàng
đă hy sinh như vậy, trong một cuộc quần thảo bi thảm mà hào hùng ít
ai có thể mường tượng ra.
Vào chiến khu của Mặt Trận, Vơ Hoàng trở thành một người cộng sự
thân tín của ông Hoàng Cơ Minh. Anh thoát xác đến anh em Nhân Văn và
cả tôi, những anh em chí thiết khi anh chưa gia nhập Mặt Trận, cũng
không ngờ nổi. Tinh thần kỷ luật nơi đó biến anh thành con người
khác, b́nh thản, nhẫn nhục và lầm lỳ như một mũi tên chỉ chực bắn ra
phía trước. Mũi tên bay đi không nhờ lực đẩy ở đằng sau, mà v́ sức
hút của mục tiêu ở đàng trước, một mục tiêu mà mọi người chúng ta
đều mơ ước.
Khi Vơ Hoàng viết một lá thư kêu gọi các văn hữu cùng tham gia vào
việc đấu tranh, rất nhiều anh em ngoài này không hiểu được tâm tư và
ư chí đó của anh, nên có thể thấy ngỡ ngàng, có khi khó chịu. Anh
sắt thép quá, trông chờ nhiều quá, chỉ v́ đ̣i hỏi quá nhiều ở chính
anh. Và cái đ̣i hỏi sau cùng, là sự hy sinh tuyệt đối nhất, anh cũng
không từ nan. Nếu có đọc lại hoặc nhớ lại lời kêu gọi đó của Vơ
Hoàng, vào mùa Thu năm 1984, và biết rằng anh sẽ hy sinh đúng ba năm
sau, chúng ta sẽ thông cảm với anh hơn, và thương tiếc nhiều hơn.
H́nh như tôi đang viết những ḍng này để kêu gọi sự thông cảm đó.
Nếu như Vơ Hoàng c̣n sống, và trong hoàn cảnh hiện nay của đất nước,
chắc chắn anh vẫn tiếp tục đấu tranh, nhưng với những phương tiện
mới trong một phương thức mới, một phương thức đ̣i hỏi sự sáng tạo,
linh động và tính kiên nhẫn lẫn bao dung mà anh có thừa. Và văn học
hải ngoại chắc chắn vẫn có Vơ Hoàng.
Nếu đất nước ta thanh b́nh, điều chưa hề có từ bao lâu nay rồi, một
con người tài hoa và lư tưởng như Vơ Hoàng có lẽ đă cống hiến rất
nhiều cho văn học và nghệ thuật nước nhà. Với sức làm việc kinh hồn
và óc nhận xét tinh tế cùng khả năng diễn tả rất đa diện, Vơ Hoàng
đă có thể là một nhà văn có ảnh hưởng trong chúng ta ở nơi đây. Anh
mất quá sớm, khi mới 35 tuổi, vào lúc sung sức nhất, sáng tạo nhất,
để lại một sự tiếc thương khó nguôi ngoai trong bằng hữu, và một
tiếng thở dài bất tận trong chúng ta, về hai chữ vận nước.
Chúng ta phao phí quá nhiều người tài giỏi như vậy, trong bao nhiêu
năm trời, trên cả hai miền đất nước, ra tới bên ngoài này... Nghĩ
vậy, làm sao ḿnh không khỏi nghiến răng phẫn hận?
Nguyễn Xuân Nghĩa
Tản mạn cuối năm
H́nh ảnh
đáng ghi nhớ trong năm
Miệng kẻ sang
có gang có thép
Hiến dâng máu !
Xướng xa vô loài
Khinh bỉ
Học làm người
Cái Hộ Chiếu/Thông
Hành
Thất bại hay
thành công
Ngân hàng quân đội
Nói chuyện với Hà Sĩ
Phu
Trái khoáy cuộc đời
Một chế độ hèn hạ
Chữ với nghĩa
Cơm với cá…
Tuyên bố đầy
tính sáng tạo
Chưa hết đu dây
C̣n có t́nh người
không?
Cả tin hay nghi ngờ
Ca sĩ hải
ngoại... Những kẻ bán linh hồn xho quỷ
Sợ hay không sợ
trung quốc
Gây hấn!
Lại nói về lá cờ
Trớ trêu của lịch sử
Các anh, một
chính phủ khốn nạn!
Xin cám ơn Tổng Thống
Obama
Nổ
Nước mắt cá sấu
Bánh ḿ Ai Cập, cá Việt Nam, khát vọng con người
Trách niệm về đâu
Mặc cảm dốt nát
Đâu là sự thật ?
Bệnh Nổ Ở Mỹ Rất Thịnh Hành?
Gần 2
triệu người đă hy sinh cho cuộc chiến, v́ mục đích ǵ?
Văn hóa "Giả Vờ"
Tổng Thống Donald
J. Trump ?
Mừng mùa Xuân dân
chủ!
Tâm lư chính trị
Bắt Ls Nguyễn
Văn Đài là hành động tuyệt vọng của CS
Chuyện ǵ cũng
chấm hết !
Dốt như
chuyện tu, Ngu như tại chức
Bài học nặng kư
Không thể tha thứ
được
Em bé và những viên sỏi
Bệnh "nói dai, nói
dài, nói dở, nói dô diên"
Rường cột nước nhà
Rỗng tuêch rỗng toác
Vẫn chuyện xe cán
chó
Hai cái băy
nguy nhiểm của "Nhớ rừng"
Giá trị của VNCH
30
Tháng Tư, cô nghệ sĩ Kim Chi dứt khoát
C̣n ǵ xấu hổ hơn
nữa?
V́ sao
Do Thái không dám không kích Iran?
Ông "cha" Trịnh tuấn
Hoàng
Nói KHÔNG Với Cộng Sản!
Những sự
thật cần phải biết về VNCH
Đập "b́nh" phải đập cái b́nh... phong!
Thăm dân cho
biết sự t́nh
Cái giá của Tự Do
Con chuột và cái b́nh
Đàn ḅ vào thành phố
Tranh quyền đoạt lợi
Làm từ thiện - Nên hay không
Thôi
rồi...
Chuyện biển đông
Quả đại pháo cuối
cùng
Biển Đông dậy sống
Vụ HD 981: Việt Nam
xem xét quan hệ chặt chẽ hơn với Hoa Kỳ
Thư trả lời
một bạn Du Học Sinh....
Gửi các anh Quân
Nhân QLVNCH đang ảo tưởng
Tổ Quốc
muốn ta phải kiên cường
Đừng mắc mưu bọn Việt
cộng....
Việt Cộng – Việt Cộng
Một âm mưu thâm độc của Việt
Cộng
Họ là “ngụy”, ta là ǵ?
Việt cộng hóa
Kinh nghiệm
tạo ra kinh nghiệm
Những sự thật
cần phải biết
Giọt nước
mắt cho quê hương
Vơ Thị Thắng và Nguyễn
Phương Uyên, bóng tối và ánh sáng
Muốn Việt Cộng sớm sụp
đổ
Tổ Quốc Việt Nam
- C̣n hay đă mất?
Đồng chí Ếch dốt
chính tả
Đứng chàng hảng
Thời sinh viên ở Sài G̣n
Hăy nói trước ngày
chết
Chuyện cái sổ hưu
Thật giả, giả thật
Bất an
Nhận định về
cuộc bầu cử Tổng Thống Mỹ 2012
Thế hệ của
tôi – một thế hệ vứt đi
Người CS -
Cộng sinh hay kư sinh
Miền Nam sau 37 năm
dưới chế độ CS
Lẳng lặng mà xem...
Chủ nghĩa tư bàn
và chủ nghĩa tư bản đỏ
Không có gí
quư hơn độc lập con c...
Bản án chế độ cộng sản
VN
Phản hồi về bài
báo "Hành động lố bịch" trên báo QĐ...
Thân phận một tù nhân chính trị VN bi quên lăng
Hơi ấm non sông
Mẹ kiếp: Đứa nào bán
nước?
Thêm lần nhắc nhớ
Hào khí Việt Nam – Đáp lời
Sông Núi!
Nhân ngày Quân Lực 19
tháng 6...
Hai câu chuyện
phụ nữ Việt Nam
Tương lai nào cho
đảng cộng sản VN?
Anh hùng dân tộc
Thiên tài đảng ta
Ngọc ở trong nhà
Băi nhiệm và bất tín
nhiệm
Ngày phán xét sẽ đến
Thân phận "cử tri"
và "Đại biểu Nhân dân" ở Việt Nam
Sức mạnh của
Cộng Đồng người Việt Quốc Gia hải ngoại
Giữa Đạo và Đời
Tiên lăng - Chuyện
không đơn giăn
Triệu
con tim, c̣n triệu khối kiêu hùng
Độc quyền đẻ ra
đặc quyền
Những viên Đạn Hợp
Âm
Đảng là tên
đầy tớ phản phúc!
Cơn băo lốc
Kẻ thù nguy
hiểm chính là thành phần đánh phá cộng đồng
Xuân quê hương
Nhân quyền
trong rừng luật
Nhận lầm đồng hương
Vô tôn giáo
Bạo lực của
cường quyền: Xưa và Nay
Nhân quyền
trong rừng luật
Những người "vọng
quốc"
Chó sói gởi chân
Làm thế nào để
giành lại tự do?
Thử cho biết
Tin nhà nước !
Thế chân hạc mới
tại Á Châu
Thời anh hùng
Đỗ Thị
Minh Hạnh - Giọt nước hay mảnh thuỷ tinh
Tuyển dụng nhân tài
Nghề bán nước
Đạp vào mặt lịch sử
Cái giá của độc lập và tự do
Thêm một chiến sĩ đấu
tranh bị cầm tù
Thằng dân
Người lính VNCH & vành khăn tang Tổ Quốc
Nhận định t́nh h́nh đất nước hiện nay
Núm ruột quê hương
Dép râu và nón cối
của bộ đội Việt Cộng
Khủng bố: Xưa và
nay
Lại viết về
nổi bất hạnh của QLVNCH
Bài học
30 tháng 4
36
năm Quốc hận nghĩ về tâm trạng của tù nhân chính trị
Những ngộ nhận lịch sử
36 năm Quốc hận
tôi nghĩ ǵ?
Nhớ lại nỗi
bất hạnh của QLVNCH
Quốc gia thua để
thắng, cộng sản thắng để thua
Chiến sĩ
VNCH được giải ngũ chưa?
Người lính VNCH
Sáng mắt ra chưa?
Trí tức thổ tả
Giă từ Thiện
và bệnh Mù Loà
Triển vọng
chiến thắng công sản của người Quốc Gia
Tôi là ai?
Xuống đường
Nằm Vùng? Ai? Ở
Đâu?
Lộn xộn tiếng
Việt thời giao lưu văn hóa ở Việt Nam
Mậu Thân, Anh c̣n
nhớ hay đă quên ?
Thiên đàng XHCN
Từ Tunisia, qua Yemen, đến Ai
Cập, bao giờ đến công sản Việt Nam ?
Đàn cá trong ao bác Hồ và những con
chó của Pavlov
Ṭm tem...
Thư gửi Nguyễn
Đắc Xuân
Về chuyện “trong sáng hóa” tiếng Việt...
Tự điển
Văn hoá và con
người
Chuyến xe buưt và khúc
hát người lính mù
Vài suy nghĩ về biểu t́nh
chống văn hóa vận tại Melbourne
Những kẻ thầy đời
Nhạc lính
Tin và không
tin trong xă hội VN
Khi bài hát trở về
Từ buổi chiều trên nghĩa địa Hàng
Dương
Ḷng dân đang chuyển ?
Tứ Bất Tận - Tứ Bất Năng
Lê Thị Công Nhân
Nh́n lại
đống rác lịch sử đánh Mỹ cứu nước của csvn
34 năm sau, họ là ai ?
Nh́n Tây Tạng thấy Việt Nam
Chuyện đời...
Đặc công văn hoá miền
Nam
Bài viết từ một người SG
Thư ngỏ gửi
những người trí thức mê sảng...
Tội nghiệp đất nước tôi
Thời thế mới, đấu
tranh mới...
Bao giờ dân Việt trở
thành thiểu số trên chính quê hương ḿnh
Nói với các con tôi
Phiên phiến tuổi già
Hành vi nhỏ... dă tâm lớn
Gà trống và cáo
Xin đừng lăng quên nhà dân
chủ trẻ Lê Trí Tuệ
Thảm trạng người Việt
tỵ nạn tại Cam-bốt
Sao anh nỡ đành quên
Thế hệ già hải ngoại
nên nh́n lại
Khiếp nhược: Nhục và hèn
Tiếng nói từ Mộ Đức
Từ tiếng súng Trần Văn Bé Tư
Ca rao thời đại hcm
Những vần thơ chui
Lê Thị Công Nhân - Người con
cưng của ...
Cũng bởi thằng dân ngu
Chống VC hay TC?
Cái Làn và cái L...
Trông thấy vậy mà
không phải vậy
Thèm
Hăy vất bỏ khối nặng
của tính ác và sự xấu
Chọn lựa
C̣n cờ đỏ sao vàng th́...
Đừng măi lợi dụng "nỗi đau da
cam"...
Lạ và nhạy cảm
Chân dung người vợ
lính
Việt Nam lâm nguy
Gịng sông Bến Hải vẫn c̣n
Giáo dục VN, tội ác băng hoại xă
hội
34 năm nh́n lại cuộc chiến
chống csVN
Nay anh, mai tôi
Chiến dịch hoa hồng đỏ của
csVN
Đêm nhớ về anh
Nhớ Vơ Hoàng
Cái miệng
Từ Lê Văn Thinh
đến Nguyễn Cung Thương
Chuyện phải viết
Vất chanh bỏ vỏ
Tổ Quốc - Danh Dự -
Trách Nhiệm
Mối nhục của một quốc
gia
Lá Cờ
Mơ ước của tôi
Chim hạc và chó săn
Tường tŕnh 10
điểm, Đạo đạt lên LHQ
NK Đặng Thuỳ Trâm - Sản
phẩm dối trá ...
Tóm tắt một số tội ác cs VN
Sự thực về cái gọi là "Đại
thắng mùa Xuân
Bọn cs sợ quan thầy ...
Xin hăy cứu lấy Tổ Quốc
Tâm t́nh gửi đến anh
chị CQN QLVNCH
Đỉnh cao cháy rụi
Mậu Thân, anh c̣n nhớ hay
đă quên
Cảnh giác âm mưu
"tẩy nảo" của Casula Powerhouse
Bệnh "dại" của người Việt
Chuyện Nguyễn Thái Hoàng
Niềm kiêu hănh của người Việt
Chiến dịch "tháng Tư
đen"
Tổng phản công nghị
quyết 36
Kép độc cứu nguy
Thăm nom và săn sóc
nhau lúc c̣n sống
Giặc từ thiện
Tiền nhân...
Những ám ảnh khó tẩy xóa
Tính hay quên của
người Việt tỵ nạn cs
Món nợ nên ghi nhớ
Nên đầu tư cho thế hệ trẻ
Mẹ Âu Cơ - Tiếng thở dài và
niềm an ủi
Trăm trứng trăm con - Một
truyền thuyết
Hai h́nh ảnh - Một sự so sánh
Ông Kỳ "Xuống Cấp"
Tôi thấy và nghe được ǵ ở Sài-G̣n ...