Vậy là hai mươi sáu năm sau ngày anh buông súng,
gần ba mươi năm sau lần anh chào nghiêm trước hàng quân nhận chức
trung đội trưởng, tôi có dịp nói chuyện với anh, người bạn mới biết
mà chừng như thân lắm. Kể ra chúng ta c̣n quá may mắn, sau một cuộc
chiến tàn khốc như vậy mà anh c̣n sống sót để viết lách, tôi c̣n
sống sót để đọc thơ văn của anh mà tức tuởi. Bạn bè của anh, bạn bè
của tôi thiếu ǵ người đă bỏ cuộc nửa chừng sau khi đă trân ḿnh
chơi xả láng với súng đạn ngoài trận địa, hay sau này với đói khát
trong trại giam...
Chắc tôi phải nói rơ với anh điều này. Mười năm sau ngày bỏ xứ, khi
cơn đau thất tán đă có cơ lắng xuống, tôi bắt đầu làm thơ trở lại.
Những câu thơ nói về cuộc khổ nạn lớn quá tầm mức nhân gian. Thú
thiệt, trong khi mần ṃ lục t́m lại quá khứ, tôi cứ bị lấn cấn hoài
về một số h́nh ảnh đă làm tôi thắc mắc mà tôi tưởng đă rơi rớt mất
tiêu trên con đường thương khó. Lần đó, khoảng năm 70-71,
Sau khi măn khóa Thủ Đức, trước khi được biệt phái về ngành chuyên
môn, tôi có giang một chuyến xe tiếp vận từ hậu cứ lên thăm người
anh đang đóng quân ở vùng Lộc Ninh Bố Đức. Hôm đó chiều đă muộn. Con
đường chạy từ Chơn Thành lên căn cứ B vặn vẹo giữa những cánh rừng
cao su nổi tiếng là hay tráo trở. Xe vừa qua một khúc quành th́ tôi
thấy một cánh quân độ vài chục người đang lội bộ dọc theo đường bỗng
rẽ ngang rồi mất hút vào khu rừng sụp tối. Mấy người lính nhỏ con
gầy g̣ tới độ cái ba-lô trên lưng trở nên lớn khác thường như muốn
đè sụm cả họ. Xe qua, tôi c̣n kịp thấy người đi chót, trẻ và non như
mụt măng. Họ đi đâu, đêm sắp mịt mùng. Và trong đó, rừng thù nghịch.
Tôi nao nao như thấy có ǵ bất nhẫn. Ḷng xe mờ, ngoài tôi và người
tài xế, c̣n một viên thiếu úy rất trẻ. Qua câu chuyện trao đổi, tôi
biết anh ta trễ phép sau mấy tháng dưỡng thương đúng lúc trung đội
bị hốt gọn trong chuyến đổ quân Hạ Lào. Nếu tŕnh diện sớm hơn th́
giờ này chắc đâu có mặt ở đây nữa. Mặt người thiếu úy hơi chau lại,
anh hỏi thêm đôi điều về mấy người quen biết, rồi thôi. Mấy câu đối
đáp ngắn ngủn, bời rời như đang nói đến một chuyện chẳng ăn nhằm ǵ
đến họ. Người tài xế th́ vừa lái xe vừa ngân nga mấy câu vọng cổ.
Ông sĩ quan th́ mắt không rời tờ tạp chí văn học rất được ưa chuộng
thời đó. Cả hai làm như không thấy đêm đang buông nhanh xuống đoạn
đường tử địa. Và chiến tranh th́ dường như ở đâu đó, xa lắm, mặc dù
vẫn nghe tiếng đại bác dội lại cầm chừng. Cả đến khi người tài xế
nhắc đến cái báo cáo đào ngũ đang chờ ở đơn vị, người bạn đường cũng
không thấy ǵ là xao xuyến. Có một thời người ta cam phận đến vậy
sao, như biết mọi vùng vẫy phản kháng đều vô ích. Như sinh ra đă là
như vậy. Như sống vốn là như vậy. Như chết sẽ là như vậy. Như hai
người lính chiều nay nói đến giặc giă bằng cái kiểu hàn huyên mưa
nắng. Thái độ thản nhiên của họ cũng như của đám lính kéo vào rừng
đă làm động ḷng tôi không ít. Dĩ nhiên tôi chưa bao giờ biết được
tường tận cái nguy hiểm ŕnh rập bám riết họ đến mức nào trong suốt
cuộc thập tử nhứt sanh. Và như vậy làm sao tôi biết họ lừng lững
thiệt t́nh đến chừng nào. Nhưng đến bây giờ th́ tôi biết. Biết sau
khi đọc anh, từ vài năm nay, những bài thơ hừng hực hơi sống và mùi
chết, những tập truyện lạnh ngắt sắt thép mà lại nóng hổi t́nh
người. Cho dù lịch sử đau bầm dập...
Dường như bắt đầu từ cuối một trận đánh... Suốt cả một buổi trưa
hai thằng chúng tôi mắc nạn không thể ḅ xuống đồi. Tư bị đạn trúng
bả vai và chân. C̣n tôi th́ bị lựu đạn làm bể cả bắp đùi. Lúc này
mạnh ai nấy thoát. Bởi ai cũng biết rằng nếu ở lại th́ chết bởi
những họng súng đang săn mồi từ cao điểm. Rơ ràng đây là một cuộc
thí quân... Sau đó là một lời nhắn, không, một lời trối. Mày
là nhà văn. Tao là độc giả của mày. Mày phải sống. Mày nghe rơ chưa.
Mày phải sống để mà viết lại... Mày hăy nói cho mọi người biết về
những cái chết chó má như thế này. Chết mà không bắn được một viên
đạn như thế này... Từ đó anh lănh một sứ mệnh, không phải, sao
tôi ghét hai chữ sứ mệnh này đến vậy. Từ lúc nào những hoa ngôn trở
thành giây tḥng ḷng siết cổ siết hầu đám người tuổi trẻ? Anh không
lănh một sứ mệnh nào hết. Cuộc chiến đó đă chơi anh và bạn bè anh
cạn láng bằng canh bài lật lọng. Mươi năm sau, người chết th́ đă
chết, người c̣n sống th́ hoặc tàn phế thể xác hoặc thương tật linh
hồn. Phế tích đậm đến
không chịu phai, đến c̣n thấm lan ra thơ văn suốt từng lần hồi
tưởng. Vậy đó, không thông điệp, cũng chẳng tuyên ngôn. Anh nhắc lại
một trận đánh, một vết thương, một cái chết, một cơn sợ hăi, một nỗi
vui mừng, một niềm tuyệt vọng, một sự thật như nó là nó, không ngụy
tráo cũng chẳng tuyên truyền. Có người muốn quên. Nhưng anh th́ nhớ.
Anh viết về cuộc chiến đă xảy ra mà anh đă tham dự, nhiều người đă
biết cũng như c̣n rất nhiều người khác không biết mặc dù đă sống cận
kề. Anh nói giùm bạn anh, những người trước đây không được phép nói
và đến giờ không c̣n dịp nói nữa. Được không?
Cho dù lịch sử đau bầm dập...
Anh lội suối lội non, chết lên chết xuống, hồn xác rách bươm cho đă
rồi thôi. Chấm hết một cách lăng nhách. Mấy ông quan lớn kéo nhau bỏ
đi sau khi gân cổ ḥ hét, xúi bẩy, rầy rà, mắng nhiếc. Anh và bạn
bầy anh ở lại bị hốt thảy vào các trại tù tiếp tục sống dở chết dở
sau khi đă xé thịt hứng đạn, sau khi đă bầm gan vuốt mắt cho hết
người bạn này đến người bạn khác, sau khi đă nát dạ nghe hết lời đay
nghiến, rủa xả của đám góa phụ xuân xanh làm như chính anh đă giết
chồng họ, làm như anh có quyền lực mà không chặn lại giùm viên đạn
vô t́nh... Mà thật ra thời buổi đó anh có quyền lực ǵ đâu, anh cũng
chỉ là một nạn nhân như chồng con họ vậy thôi. Nhắc lại mà thêm buồn
phải không anh. Cái quyền đó, cái ảo tưởng đă hơn một lần bị dập tắt
ngay trong cơn dầu sôi lửa bỏng. Tôi biết có lần anh đă nín thở chờ
qua cơn mưa pháo, rồi cắn răng cắn lưỡi mà viết, dưới giao thông
hào, trong lùm trong bụi để nhắc chừng mọi người một sự thật đằng
sau những ngôn từ hoa mỹ. Nhưng mà có được đâu. Vì cuộc chiến anh
muốn viết. Nhưng rồi cũng vì cuộc chiến đôi khi anh phải
nín lặng. Có phải đó chính là cái mâu thuẩn lớn nhất
trong thời đại khổ nạn của chúng ta. Những xác chữ chết yểu v́
vậy c̣n bỏ nằm la liệt trong đầu anh. Những cái thấy cái nghe vẫn
c̣n lúc thúc buồn bă trong ḷng anh. Bởi vậy, nhiều năm sau khi đă
vẫy vùng mơn hơi, đă chống chọi túi bụi để c̣n được sống, vừa mới
sống được là anh chụp lấy cái quyền của anh, nói và viết theo ư ḿnh
về cuộc chiến. Không phải cuộc chiến của mấy ông tướng khiển lệnh
qua tầng tầng vô tuyến, không phải cuộc chiến của mấy ông chính trị
gia mồm loa mép giải... mà là của người lính ở tuyến đầu, của
người đă biết súng đạn dữ dằn thế nào, đă vả mồ hôi v́ sợ hăi, đă
tức dội lồng ngực v́ tiếng nổ, và máu mặn ra sao, và nước mắt mặn ra
sao ...
Thêm chút nữa, đó là cuộc chiến của người trung
đội trưởng, cái chức vị vừa tầm đúng cỡ nhất để thấy hết cái lớn
lao nhất cũng như cái nhỏ nhoi nhất của đời lính, để hứng nhận đúng
nơi đúng chỗ nhất cơn sấm sét của chiến tranh. ... phải là người
làm gương, người ra lệnh trực tiếp không phải qua máy truyền tin, mà
qua ḥ hét, qua ṇng súng dí vào lưng thuộc cấp... phải làm sao kêu
họ nằm ngoài đồng, trên g̣ mả, đứng dưới kênh ngập nước, dưới những
cơn mưa như thác... Mà cũng c̣n là người phải nạt, phải gào, phải
dọa, để đám dân, gồm đàn bà con nít, từ dưới hầm chui lên, để họ c̣n
được sống... phải chiến đấu trong sự dằng co của lương tâm và thù
hận... Vâng, chính cái cuộc chiến đó mà anh muốn nói, thứ cuộc
chiến vẫn thường được thống kê trong những bản tin chiến sự hàng
ngày theo kiểu "bên ta vô sự, địch để lại x xác chết" đă có lúc
không c̣n làm bận tâm ai nữa. Thứ cuộc chiến mà mỗi người lính không
phải là một danh số, mỗi đơn vị không phải là một chấm đỏ trên bản
đồ mà là một khối người bằng xương bằng thịt biết sướng biết đau có
những cơn mơ và những hồi nhớ. Không phải những trận đánh đă được
ghi chép vào quân sử. Chuyện đó để dành cho mấy ông học giả đeo kính
gọng vàng, mấy ông chức quyền hối lỗi ăn năn. Anh chỉ viết về ngựi
trung đội trưởng và những ngựi lính của anh thôi bằng chính ngón
tay đă có lần siết c̣ súng đến muốn găy, bằng cái đầu đă có lần muốn
nổ tung v́ những suy nghĩ rối nùi không t́m ra nút gỡ. Bởi v́ khác
với những người lính thuộc quyền, có khi chỉ là một người ít học
chơn chất, một đứa trẻ mới lớn tuổi c̣n non hơn lá mạ, anh biết
nhiều hơn họ cho nên anh khổ tâm hơn họ. Và cũng khác với thượng cấp
đă dày dạn đến chai ḷng, anh thấy gần hơn họ nên anh càng khổ tâm
hơn họ. Bởi vậy mà tôi yêu thích làm sao cái h́nh ảnh trung thực mà
anh đă thấy tận mắt, nghe tận tai, gánh ṃn vai rồi đem ḷng nói
lại. C̣n ai hơn anh để nói về nỗi vui mừng lặng lẽ sau một đêm chong
mắt chờ giặc mà nghe tiếng gà gáy để biết ḿnh c̣n được thấy mặt
trời mọc lên lần nữa. Để hít hơi thuốc sớm và thấy ḿnh c̣n sống,
rồi yêu thương thêm ngọn cỏ cọng cây, người bạn đồng cảnh và cả cô
hàng cà-phê vớ vẩn bên đường. Gọi cốc cà-phê un khói gió. Mấy thằng
râu tóc chụm thanh xuân. Đọc anh, tôi thấm cái lạnh của người lính
nằm tiền đồn đêm mưa xối xả, uống ngụm cà-phê đầu ngày như uống cả
cuộc sống t́m lại, tôi lây cái sợ của con vật người bị biến thành
bia bắn, và nhất là tôi thấy lại tôi, tuổi trẻ cháy phỏng vì bị đem
nhúm lửa đoạn trường.
Vậy th́ người trung đội trưởng đă nói ǵ và nói thế nào về cuộc
chiến của anh ta?
Ở đây tôi không làm công việc phê b́nh văn chương. Nó lớn chuyện
quá, chắc tôi không kham nỗi. Tôi chỉ khoái nói với anh nỗi hả hê
của ḿnh trong khi chờ có dịp gặp nhau để cụng vài ly cho ấm bụng.
Cỡ này cơi văn đă lạnh lắm rồi anh.
Từ năm 95 đến nay, gần 6 năm thôi anh đă cho ra mắt liên tiếp 7 tập
truyện và 4 tập thơ th́ quả là vô địch. Viết lách, in ấn nhanh và
gọn không thua ǵ đánh diều hâu thuở trước. Lính tráng có khác. Số
lượng như thế mà chữ nghĩa th́ ra sao? Cái cảm giác đầu tiên của tôi
là anh viết văn làm thơ dễ dàng thoải mái lắm. Khác với cái lối nặn
câu nặn chữ làm bộ làm tịch của mấy ông nhà văn-trí thức chữ tây chữ
u lu bu th́ quả nhiên anh sướng hơn họ nhiều lắm. Mà viết không
sướng th́ viết làm chi. Viết mà cứ băng hăng bó hó lờ quờ lạng quạng
như đi qua cầu khỉ th́ viết làm gì cho mệt. Anh viết dễ dàng mà
không dễ dăi. Đọc anh tôi cũng thấy sướng lây. Chữ nghĩa phóng ra ào
ào như súng máy xổ thành tràng liên tu bất tận. Vậy mà rất trúng
đích. Chữ chở nghĩa tận t́nh khiến người đọc cứ thấy ḿnh trong
cuộc. Có biết trận địa pháo là thế nào không? Lúc này đêm như một
hội hoa đăng của tử thần. H́nh như mỗi loạt nổ là bốn, năm quả, khi
th́ rớt ngoài hàng rào pḥng thủ, khi th́ lọt trong chu vi. Cả ḷng
đêm gào rú cuồng nộ với những tràng sấm sét ầm ầm chụp xuống trại,
rồi những khối lửa lại tiếp tục bùng lên. Những miểng thép lại bay
ào ào như thể một trận băo kim loại với muôn tia lửa xanh đỏ đan
nhau giữa ḷng mực xạ... Sức công phá của đạn quả thật khủng khiếp.
Cả thân thể như bật tung dậy. Lồng ngực như bị ai thoi một quả đấm
ngàn cân. Máu mũi lại vọt chảy ṛng ṛng. Có khi cả máu miệng trào
ra...
Thấy không, chữ chạy hớt ha hớt hăi, cuống quưt,
chen lấn xô đẩy nhau giành chỗ sống như miểng pháo nổ văng măn thiên
hoa vũ cấy gài cái chết thành thiên la địa vơng. Có thấy cảnh người
chạy băng ngang cánh đồng tử sinh chưa? Chạy bất kể trời đất, bất kể
thương tích, con người c̣n nhỏ hơn con sâu, đạn th́ bay tua tủa,
mạng người mọn hơn cái kiến, anh kể rành rọt, chẳng mặc cảm, không
kêu rêu. Tại v́ lúc đó là như vậy. Có nói khác được đâu. Mà cần ǵ
nói khác. Đă ai anh hùng và ai hèn nhát. Vô đó rồi mới biết...Và
tôi nhắm mắt, cố cầm cơn đau, trườn về phía sau. Đạn lại sủi bọt.
Tôi chỉ c̣n cách vực sâu khoảng chừng hai thước. Một viên đạn xước
qua bả vai tôi. Máu dầm cả cánh tay áo. Tôi nhào đại xuống vực thẳm.
Tôi té nhào giữa những bụi gai nhọn. Nhưng tôi quên hết cơn đau
nhức.Chỉ có chăng là bắp đùi bị tê buốt vô cùng tận. Máu càng thắm
cả một ống quần. Hai tay tôi lại cố vạch bụi. Và tôi lại vồ cả những
băi phân người ghê tởm... Tôi nghe được cả tiếng đập th́nh thịch
của con tim cuống cuồng, tiếng hổn hển của hơi thở ứ máu bởi v́ chữ
ở đây không phải là mớ nguyên âm với phụ âm được ghép lại vô t́nh
theo công thức ngữ học nữa. Chữ ở đây là máu là xương là thịt thà là
hồn kinh phách đởm, là h́nh ảnh nối h́nh ảnh, là động tác liền động
tác, liên miên, dồn dập kéo người ta từ cửa tử thoát qua cửa sinh.
Anh viết mà như anh sống. Nên tôi sống thêm với anh một lần nữa cái
chuyện lẽ ra phải quên đi. Ban năy tôi có nói với anh là tôi hả hê.
Xin lỗi anh. Nhưng văn chương nó phải như vậy. Nếu không chẳng thà
theo vợ ngồi coi Paris by night c̣n được tiếng vẹn nghĩa tào khang.
Những đoạn như đoạn này, nếu ngày nào đất nước có cơ may, trích ra
mà giảng cho học tṛ th́ sướng lắm. Cứ như là một bài đại cáo vậy,
đọc lên mà nghe gió dậy trong ḷng. Lên đường, gạo lương khô và
những bi-đông nước lỉnh kỉnh bên ḿnh. Lên đường, như sinh ra để mà
đi, mà lội mà trèo. Lên đường trong khi ngủ, trong khi tiếng đại bác
mở đường, dọn sạch mục tiêu. Lên đường trong mưa, trong nắng, trong
gió lào khô thốc, trong sương muối che khuất mặt trời, trong khi ma
quân vẫn trùng trùng điệp, mà quê nhà th́ càng lúc càng vời vợi, mà
lư nhang th́ đầy ấp tàn tro lo âu cầu nguyện của người thân...
Lên đường. Mang theo bên ḿnh khối gia tài năm mươi kư lô nặng hơn
cả thân người lính... Lên đường. Giày da sờn bạc. Giày bố đế ṃn cao
su. Và những ngón chân trắng hếu... Lên đường giữa trùng trùng tai
ương... Lên đường. Núi rừng vây bọc. Sương phủ cả đỉnh, lấp cả thung
lũng, nhưng không lấp đi những tai họa chờ chực dưới những cánh rừng
dừa B́nh Định, Tam Quan, Bồng Sơn. Người lính đă gục xuống... Cuộc
đời của người lính chỉ biết cúi đầu. Và trên thân phận của người
lính là những cơn mưa oan nghiệt. Mưa rừng, mưa núi, mưa pháo, mưa
máu...
Văn của anh trào ra như con lũ phá đập. Nước tràn lan, lênh láng bất
kể băi bờ. Nó là t́nh cảnh dầu sôi lửa bỏng, nó là lúc dao đâm đạn
nổ, là khi la hét thất thanh, là hồi rên siết khản cổ cho nên nó
phải mau như hơi thở dồn, như nhịp tim gấp, cho kịp lúc cho đừng trễ
làm như trễ có một chút là mất mạng như chơi. Đọc anh có lúc muốn
đứt hơi. Mà có đứt hơi cũng đă. Anh Ba Cận thị đă chịu chơi như vậy.
Chẳng lẽ tôi thua anh sao?
Cái hơi văn đó đi liền một mạch, từ truyện này nối ngang qua truyện
khác, liền lạc như đoạn kết của truyện trước là mở đầu cho truyện
sau. Nếu được phép,
không chừng tôi có thể nối hết lại để thành một truyện dài rất nhất
thống, kể lại tuần tự cuộc đời của một ông trung đội trưởng điển
h́nh trong cuộc chiến vừa qua. Mặc kệ tên Minh, tên Thanh hay tên
Tấn ǵ ǵ đó. Sao tôi chỉ thấy có một người thôi. Người đă thay tôi
đi trận, thay tôi thức đêm thức hôm, thay tôi lội suối lội rừng,
thay tôi hứng đạn đội pháo, thay tôi rách thịt xước da, thay tôi
ngẩng mặt cũng như thay tôi ḅ lết. Người đứng ngay đầu sóng để chắn
con lũ, đứng ngay đầu gió để chặn phong ba. Người trung đội trưởng
với chưa tới ba mươi người lính khổ mà gánh chuyện tày trời. Người
trung đội trưởng đó đă đi suốt con đường thập giá của ḿnh từ "Ngày
đầu của một trung đội trưởng" và chấm dứt ở "Ban Mê Thuộc ngày đầu
ngày cuối". Khoảng giữa là cuộc quần thảo túi bụi với kẻ thù quỹ
quyệt và cùng lúc chống đỡ đến phờ người với xă hội bất công. Là đêm
kích ngoài bờ bụi. Là ngày di hành tất tả. Là xóm lục soát vô vọng.
Là rừng đổ quân thất lạc. Là lệnh lạc bất kể. Là kẻ bỏ bầy. Là bầy
"diều hâu" găy cánh. Là những tháng ngày gầm thét bởi lửa đạn, mồ
hôi và lệ nóng. Thời gian không dài lắm, đâu chỉ vài ba năm, mà
tính ra cũng bằng cả thiên thu. Tôi đọc anh mà như trèo suốt một
rừng gai. Mỗi truyện là một chảng ba nhọn lễu. Nó cào tôi đổ máu
không ngờ. Anh cho phép tôi huê dạng chút đỉnh. Tôi đă rướm nước mắt
chỗ này một ít chỗ kia một ít. Những giọt nước mắt chảy ra từ những
sự thật đă bị giấu biệt đến nỗi muốn quên luôn. Cái sự thật méo mó
như trái tim thương tổn của người lính ră hàng từ khi chưa thua
trận. Làm như tôi c̣n nhận thêm được giữa những ḍng chữ đó, cái
tiếng kêu giải oan bay ra từ lằn đạn chót của người lính tử thủ ở
địa đầu một thành phố sắp bị cưỡng chiếm. C̣n nghe được lời biện
bạch trong tiếng mở kíp trái lựu đạn cuối cùng của người lao công
đào binh mới được phục hồi ở một cứ điểm sắp bị tràn ngập. C̣n thấy
được nỗi trần t́nh trong cặp mắt buồn bă nhưng quyết liệt của người
tiểu đoàn trưởng trở lại chắn giữ bên này sông Hội An khi cả một thị
trấn đă bỏ đi... Chữ nối chữ ṛng ṛng như máu phún ra từ vết thương
hở miệng, cái vết thương hở miệng từ khi c̣n trận mạc cho măi đến
khi tiếng súng đă im, cái vết thương mưng mủ v́ những xoi mói xúc
phạm. Bởi v́ nếu kẻ thù mà tung hê sát phạt th́ cũng là điều dễ
hiểu. Đằng này nguyên một đám suốt cuộc đứng-né-bên-lề cũng nhảy vô
khen chê trách móc. Dĩ nhiên không phải cái tập thể cả
triệu-người-dưới-cờ đó hết thảy là toàn bích. Nhưng mà dù khó tính
tới đâu người ta cũng phải nhận rằng cái phần hư hỏng đó chỉ là
thiểu số. C̣n đại đa số thầm lặng th́ đă chiến đấu tận t́nh trong
từng cảnh ngộ khó khăn và tuyệt vọng nhất. Anh c̣n nói được, chớ tôi
c̣n biết rất nhiều người không nói được lời nào hết. Họ sống, chiến
đấu và hoặc chết hoặc tù đày hoặc đang sống lây lất trong niềm kiêu
hănh lặng lẽ và cay đắng. Họ như những con sói của A. De Vigny, cho
tới giờ này không thèm bật lên một tiếng kêu dù là một tiếng cười
gằn trong cái thế giới khinh bạc này. Cám ơn anh đă kể lại chí t́nh
cuộc chiến của họ bằng mực là máu đổ của anh và của họ, bằng bút là
xương bể của anh và của họ, bằng ư là căn phần nghiệt ngă của cả một
thế hệ thanh niên lớn lên từ năm 54 ở miền Nam, đă nhập cuộc dứt
khoát và sáng suốt, đă tả xung hữu đột giữa trùng trùng kẻ địch,
cộng sản, tham nhũng, bất công... chỉ để cho đất, trời và người của
miền Nam c̣n được yêu thương và đùm bọc trong nhân nghĩa. Họ đă thất
bại. Lư do tại đâu th́ tôi chưa biết hết nhưng chắc chắn không phải
là v́ sự đớn hèn, tinh thần trách nhiệm và ḷng hy sinh không tính
xuể của họ.
Đă có lần tôi đọc ở đâu đó có người bảo rằng chúng ta đang sống
trong một thời đại của những kẻ nói láo. Dường như họ rất có lư khi
nói như vậy. Đừng nói đâu xa. Trên đất nước mà chúng ta đă phải bỏ
đi dù ai cũng thương đứt ruột, chắc tai ai cũng đă đầy những lời
gian dối. Nếu trong thời buổi chiến tranh, người ta đă thi nhau léo
lắt để gạt gẫm, lừa đảo bao nhiêu thế hệ anh em vào chỗ hận thù, th́
măi đến khi tiếng súng đă im, người ta vẫn không thôi láo khoét. Cái
dă tâm ngụy tráo của một nhà văn phái nữ được gọi là "đổi mới" đă có
lúc được người "trí thức tiến bộ" ở bên này sùng bái đến độ thiếu
điều bợ lên thay chỗ cho tượng Nữ thần Tự do ở bến cảng Nữu Ước là
một thí dụ điển h́nh. Tôi vẫn c̣n ngạc nhiên trước thái độ ngụy tín
đến trân tráo của họ. Làm như họ cho rằng cái số phận cay đắng của
đám anh em khốn khổ của tôi như vậy là chưa đủ, những chết chóc, tù
đày như vậy vẫn chưa vừa, cho nên chỉ chờ khi có kẻ dựng đứng sự
thật bôi xấu người bại binh oan ức là nhào vô vỗ tay ăn có. Đúng ra
cái chuyện dựa thế mạnh vẫn là thói của kẻ tiểu nhân nhưng mà nghĩ
ra đức của người quân tử thời này sao hiếm quá anh hả. Bởi vậy mà
tôi càng hả dạ khi thấy anh đem cái chuyện của anh và bạn bè anh ra
nói. Mà nói rất thật. Chẳng thèm thêm bớt. Anh chỉ trả sự thật lại
cho sự thật. Có sao nói vậy. Chữ nghĩa ở tại ḷng. Nếu trước đây
trong chiến tranh anh đă chiến đấu từ một phía th́ bây giờ giữa văn
chương anh đang chiến đấu về phía của sự thật. Cho nên tôi tin anh
và thấy ḿnh quá bội bạc. Đất nước tôi cần hết thảy mọi người mà sao
có quá nhiều người thờ ơ đến vậy. Chuyện đâu phải chuyện riêng mà
sao cứ đổ hết lên đầu một nhóm nhỏ. Họ đă chiến đấu thật ḷng, chỉ
tại có những quyền lực lớn hơn họ bội phản. Bây giờ c̣n đổ
lỗi cho ai. Bởi vậy làm sao tôi không sống thật cùng anh cho đành?
Đó là tôi chưa nhắc đến mấy đoạn anh lầm thầm một ḿnh, hoặc tán gẫu
với tên tà-lọt đă chết, hoặc thủ thỉ với một người t́nh giấu mặt nào
đó, chẳng ăn nhằm ǵ tới cái chuyện đang bắn đang giết. Chỗ này
không chừng mấy ông phê b́nh khoa bảng sẽ nhăn mày nhíu mặt v́ bị
hụt đơi. Tôi th́ khoái. Tôi thấy nó mới nhân ái làm sao. Tôi thấy bi
tráng lắm cái lần anh kê súng thúc lưng người khinh binh đi tới, khi
t́nh thế ngặt nghèo, và rồi cũng chính anh kêu Nồi ơi, Tṛn ơi thảm
thiết khi mấy tên ô-đô, truyền tin đó bị pháo dập banh ruột. Đọc thử
mấy câu này coi có phải là ṿng nguyệt quế đuợc ném theo vào cơi
mênh mông cho những người lính vô danh sống không ai biết chết chẳng
ai hay. Trí ơi, mày học trường nào mà ca dao tục ngữ đầy bụng.
Mày vừa hút thuốc, vừa nghe hay báo cáo trong máy truyền tin... Bởi
mày là linh hồn của đơn vị. Mất mày có nghĩa là mất hết... Tao suy
tôn mày. Bởi mày theo nhiều ông chỉ huy khác, tài giỏi hơn tao, can
đảm hơn tao... Mày rút kinh nghiệm từ mấy ổng, để truyền lại tao khi
tao cần đến, nhắc tuồng tao khi tao quên. Mày tỉnh bơ khi tao bụng
đánh lô tô. Mày cười lộ răng vàng lấy ḷng tao nhờ tao viết thư t́nh
tán gái... Nghe sao mà vừa bụng quá đỗi. Những lần độc thoại
thêm nhưn thêm nhị cho chuyện bắn giết giảm bớt cái phần gai góc sù
ś, máu me bê bết. Nó làm cho truyện của anh cận nhân t́nh lên gấp
bội. Cứ nghe cách anh nói với những người đồng đội mà thấy anh yêu
thương cái tập thể đó biết bao nhiêu dù chỉ là một kết hợp vô t́nh.
Từ ông trung sĩ già đến anh khinh binh tiền sát, tất cả gom lại giả
bộ cho anh chút hơi ấm gia
đ́nh mà anh phải để lại sau lưng. Vậy mà rồi liền c̣n hơn khúc ruột
nữa. Bởi v́ đó là thằng em đă bẻ lá giang nấu cho anh tô canh trong
chiều dừng quân mệt lă, là đứa canh đêm cho anh giấc ngủ chập chờn,
là tên ô-đô trung thành đă cơng anh thương tích qua truông qua phá,
mà cũng là kẻ anh phải dấn đẩy vào chỗ chết. Làm sao mà diễn tả được
hết khúc nhôi của thứ t́nh cảm kỳ cục đó. Tôi chỉ thấy đó là những
đoạn văn đẹp nhất bởi v́ đă được viết ân cần nhất. Làm như chỉ có
những khi anh được dịp tâm sự với đám lính ba gai (dù chỉ là độc
thoại, chớ anh đâu thể lộ vẻ yếu mềm trước kẻ dưới tay) cũng như khi
rù ŕ rủ rỉ với mấy cô nàng rắn lục, anh mới là anh, thực sự
là anh, người thanh niên lăng mạn, yêu người và yêu đời tha thiết mà
vẫn phải làm ra vẻ lănh đạm, phản kháng mà vẫn chấp nhận, tuyệt vọng
mà vẫn chiến đấu. Tội nghiệp cho anh với mớ dằn vặt không thôi như
mấy đường chỉ tay chạy ngoằn ngoèo đến chết cũng không ra khỏi cái
ḷng bàn tay chai sạn. Đây có phải là lời của một kẻ t́nh si muôn
thuở không? ...Đêm nay cũng vậy. Khi trời tối hẳn, trung đội bắt
đầu băng đồng tiến về g̣ mả. Lạnh. Trời lạnh rồi. Em yêu dấu. Em của
đành đoạn, của vô tâm, muốn quên mà vẫn nhớ... Đọc tới đây tôi
thấy thương anh quá cỡ. Súng ống đeo đầy ḿnh, muốn bắn muốn giết
th́ lúc nào cũng được mà cứ hễ nhớ thương th́ cứ chỉ ṿ vơ một ḿnh.
Người yêu ở đó, dưới mấy tầng sao đó, giữa phố đèn xanh đỏ đó, cách
đâu mấy đoạn sông thôi, mà người thanh niên đang ở tuổi yêu đương cứ
phải nín thương nín nhớ để "đáp lời sông núi". Sông núi chi mà bất
nhân thất đức cứ đày đọa đám con mọn. Thanh xuân đâu có kiên nhẫn
như cái đám lính kích đêm mà biểu chờ biểu đợi. Thanh xuân là người
t́nh vốn có tiếng chẳng chịu thủy chung. Đă có bao nhiêu cuộc t́nh
hụt hơi bỏ lại dọc đường. Rốt cuộc chỉ có đám người đi trận là thiệt
tḥi nhất. Cho dù những người qua cầu năm xưa chắc ǵ nhớ đến đám
gát cầu. Những điều anh nói đă thành tiên tri. Vâng, người ta
chịu quên lắm anh. Có người con gái nhung lụa nào chịu vá giùm
tấm áo trận rách... Tôi thích cái tánh nói thật của anh dù nghe
ra sao thấy bẽ bàng.
Cho dù lịch sử đau bầm dập.
Thơ của anh đó. Câu thơ như một cái tát đột ngột, nó làm tôi choáng
váng. Tôi đă nói là tôi có làm thơ. Mà làm thơ lịch sử nữa mới
chiến. Có lúc tôi mê hoảng như lên đồng bóng, làm không biết mệt một
mạch gần bảy tám trăm câu để t́m cách nói lại cái chuyện oan ức của
một dân tộc. Làm xong, phải nói thiệt là đọc đi đọc lại tôi thấy
"đă" lắm. Tôi tưởng như ḿnh vừa làm được chuyện để đời, thiếu điều
"viết vào giấy dán ngay lên cột". Vậy rồi trời xui đất khiến cho tôi
lọt ngay vào cơi thiên la địa vơng của thơ anh. Cho dù lịch sử
đau bầm dập. Trời ơi đọc có một câu thôi mà tôi cảm như bị mấy
trăm cơn gió lạ trúng vào người cùng một lúc. Cho dù lịch sử đau bầm
dập. Tôi đọc có một câu thôi mà thấy cả mấy trăm năm lịch sử ùa về.
Mà thiên cổ thức dậy cùng muôn họ. Mà giáo gươm loang loáng giữa cờ
xí rợp trời. Mà trống thúc chiêng kêu inh ỏi. Đọc có một câu thôi mà
tôi thấy máu xương vô định. Mà tai tôi bỗng ù ù gió thổi. Mà mặt mày
tôi trăng dơi dơi soi. Đọc có một câu thôi mà tôi thấy rơ ràng cái
ngày hai anh em ông Trịnh Kiểm Nguyễn Hoàng bày đặt chơi tṛ chia
dân chia đất. Và từ đó lịch sử đau bầm dập. Và từ đó cha mẹ khóc
con, vợ khóc chồng, anh em khóc nhau. Đọc có một câu thôi mà tôi
thấy con sông Bến hải. Và từ đó lịch sử đau bầm dập. Và từ đó súng
nổ dao đâm. Và từ đó trại tù mọc nhanh như nấm dại. Và biển Đông. Và
thân ta và hồn phách ta tiêu vong. Vâng, tôi đă sững sờ như vậy, tôi
đă ú ớ như vậy khi t́nh cờ đọc được câu thơ của anh. Cho dù lịch
sữ đau bầm dập. Và thành quách kia, rêu phủ đoạn trường. Tôi
không biết anh ra chơi Huế ngày nào, và giữa mấy ṿng thành rêu xanh
dầy mịt, anh đă thấy ǵ mà làm thơ dữ dội đến vậy. Thơ nặng chịch mà
thống thiết như khối đá ĺ mặt. Nặng như cả cái khối máu xương nó
chứa trong đó. Và thống thiết như cả cái khối u hồn lởn vởn quanh
đó. Đọc thử lên nghe cái âm vang kỳ lạ lắm. Cho dù lịch sử đau bầm
dập. Có nghe tiếng âm âm trầm trọng của nó không? Đau bầm dập. Phải
chi nó bầm thôi th́ chỉ xuưt xoa cũng đủ. Hoặc là dập nát luôn cho
rồi th́ cũng là chỉ một lần. Không, lịch sử quái ác lắm. Lịch sử cứ
hay chơi tṛ lập đi lập lại, tái diễn hoài không biết mệt. Cứ như
thú dữ giỡn mồi, vờn qua đảo lại phóng tới chụp lui cho đă đời, tung
lên hứng xuống cho bầm dập rồi mới há miệng cắn phụp. Chớ không phải
sao. Ḍm lại anh em ta, bà con ta coi có phải. Mấy cái truyện của
anh về người lính trận nếu không bầm dập th́ là ǵ nữa. Ông Tư chèo
đ̣, cô gái t́m chồng, hai mẹ con ở đầu phi trường Phụng dực... nếu
không bầm dập th́ là ǵ nữa. Một câu thơ thôi anh, anh làm tôi bật
ngữa. Rồi nín luôn, cái ḍng thơ của tôi. Bởi v́ đâu cần nữa. Đủ
rồi. Tôi có khiên cưỡng cũng chỉ là dông dài. Mà thơ th́ dông dài
làm chi cho mệt. Thơ là gom, là đọng, là gói hết trăm năm vào một
chữ. Thơ là ngưng, là tịnh mà nhốt cả gió băo vào một câu. Đủ quá
rồi anh.
Cho dù lịch sử đau bầm dập.
Cám ơn anh, thơ văn anh giống y như anh vậy. Cạn ḷng. Ráo dạ. Tôi
hănh diện khi thấy đời tan hoang như vậy, mà anh vẫn giữ được cái
hùng tâm của lính trận một thời, để lại "lên đường" lần nữa. Anh đâu
c̣n trẻ, nhưng đầu bút anh cứ vẫn cương cường. Thơ anh viết ra, văn
anh viết ra là ḷng anh trải ra muôn dặm. Cho người cho đời.Trước đó
anh đă cầm súng, bỏ súng rồi th́ anh cầm bút. Đă có lúc anh t́m cách
bứt ngang nhưng rồi có được đâu. Người ta không kéo anh lại th́
chính anh cũng quày trở lại. Ở ngoài cuộc anh thấy không yên ḷng
cho nên anh đâm đầu trở vô. Sao tôi thấy không phải tại cái mớ quyền
lực bên ngoài thúc ép mà là do chính cái quyền lực bên trong xô đẩy.
Anh đào ngũ rồi anh tái ngũ. Chỉ tại anh không chịu bỏ anh em chết
chóc một ḿnh. Bây giờ ai xúi biểu ǵ anh mà anh thức đêm thức hôm
để viết. Mà anh chịu đau chịu khổ để viết. Chắc cũng chỉ v́ anh muốn
bạn bè anh bớt cô đơn. Ma-đưa-lối-quỹ-đưa-đường. Cứ-t́m-những-
chốn-đoạn-trường-mà-đi. Anh đâu chịu bỏ cuộc chơi. Dầu là những cuộc
chơi rất đỗi đoạn trường.
Nghĩ cho cùng th́ viết lách cũng là tṛ chơi đoạn trường đó. Mà nhất
là cái kiểu không thèm chơi chịu.
Chơi hết ḿnh. Chơi xả dàn. Chơi cạn vốn. Lính tráng, anh chơi kiểu
lính rừng-tàn-núi-lỡ. Đánh trận. Xung kích. Thương tích. Đào ngũ.
Nhậu nhẹt. Gái ghiếc. Văn chương, anh chơi kiểu văn chương bạt mạng.
Viết văn. Làm thơ. In ấn. Trét keo. Dán b́a. Bưng gởi bốn phương.
In thơ miễn phí cho người này. In sách giới thiệu cho người khác.
Viết như mai không c̣n viết nữa. Làm thơ như thể sắp bị cướp mất
giấy mực. Thấy mà mến mà phục mà cũng muốn hăng theo anh.
Tôi sẽ nói thế nào về anh, người trung đội trưởng cũ. Không chừng
bắt chước câu nói của một danh tướng thời nay, có được chăng?
" những người lính già có chết đâu, họ chỉ lịm dần đi ... như
mấy đốm sao"
CAO VỊ KHANH
* Tựa và các chữ in nghiêng trích từ thơ văn của Trần Hoài Thư
Bài vở cũ 2016
Bài vở cũ 2015
Bài vở cũ 2014
Bài vở cũ 2013
Bài vở cũ 2012
Hồi ức -
Một thời chinh chiến
No Easy Day - Ngày Vất Vả
Tears of pride
We remember
Con chim biển
Vui - Buồn … Ngày
hội ngộ 44 năm khoá 8B+C/72
Mùa hè đỏ lửa
Dư âm ngày hội ngộ
44 năm tại California
Có chuyến bay
Lời ca
Quỳnh Hương diển tích
Để nhớ để
quên
Cờ ḿnh!
Khắc chữ Tự Do
Mai cai hạ
Củ khoai ḿ
Khinh Binh 344
Tết
Điệu Boléro thăng tiến nhờ các anh lính VNCH
Món quà Giáng Sinh
A special Christmas memory
Cũng chưa muộn màng
Qui Nhơn, B́nh Định trong thơ người lính Trần Hoài Thư
Hành trang trên tuyền đường về
Điều ǵ khiến Đan Mạch trở thành quốc gia
hạnh phúc..
Định mệnh
Chín...
chín... chín... nhưng chưa rục
Ái hữu & hậu duệ Khóa 5 V́ Dân TĐ họp mặt
Đoạn trường
Tuyết Nga....
Nỗi uất hận của vị Tướng mất nước
Ta về
Nấm
ngọc hương thiền
Giấc mơ
Đại Dương (Ocean Dream)
Hẻm lính
Cho ngàn sau lơ lửng với ngàn xưa
Mây vẫn c̣n bay
Buồn vui quân trường
Trần Hoài Thư & Thủ Đức gọi ta về
Ngày tháng buồn hiu
Những mùa Trung Thu
Để
lâu, c… trâu hóa bùn
Người Pleiku năm cũ
Mối bận
tâm xă hội
Quê hương của tôi
Đằng trước và đằng sau
Mấy
mánh lừa mới tại Quận Cam
Hồi kư
của Vương Mộng Long
Làng Việt
kiều
Viết cho
ngày lên tám… mươi
Tôi người Mỹ, vợ tôi người Việt
Trả nợ ân
t́nh
Đói
Đà Lạt sương mù: Năm tháng ngao du
Người cao
tuổi
Chuyện tù của Phó Tổng Thanh Tra NHQG VNCH
Những
bàn tay đă nắm
Cái lon
Guigoz
Thằng khùng
Một nụ cười
Hai cô thôn
nữ
Chiến
thắng Xuân Lộc: QLVNCH vẫn ngạo nghễ
dù bị bức tử
Con cọn
nợ ba
Truyện
ngắn Ư Nga
Không quên những người Chiến Sĩ QLVNCH
Phải
chăng là định mệnh
Con
gái Hà Nội ở đâu?
Trai Petrus Kư,
Gái Gia Long & Trai Chu Văn An, Gái Trưng Vương
Đoản văn của một người tử trận
Người Việt
gốc Mỹ
Trời buồn
tháng hạ
Dân chơi cầu 4 cẳng
Đất nước vĩ đại và lạ lùng !
Câu chuyện người lính VNCH
Chàng... Donald Trump
Trần Hoài Thư, người ngồi vá lại những linh
hồn
Người đàn bà trên cầu Nitelva
Thư số 67c - Gửi người lính QĐND
Nói chơi mà không phải nói giỡn
Mẹ
Chôn súng
Đứa con thất lạc
Tháng Tư
nhớ về các chiến sĩ đă hy sinh oanh liệt
Phúc ấm con
ban !!!
Formosa với nỗi buồn Tháng Tư
Một ngôi sao
quư vừa tắt
Không quên ngày Quốc Hận 30 tháng 4 – 1975
Sau 42
năm mất SaiGon
Nghĩ về
người vợ lính
Chân
dung người vợ lính VNCH
Tôi không
chết đâu
Tháng tư đen, không dễ ǵ quên
Câu
chuyện về đôi đũa
Những
ngày tháng ba
Những
ngày tháng tư
Tâm thư -
Những ngày cuối tháng 4
Nguyễn Đức
Quang, khi bài hát trở về
Hăy ngủ yên Đà
Nẵng của tôi ơi
Ngày 29-3-1975: Đà Nẵng trong cơn hấp hối
Nh́n lại ḿnh sau
42 năm tỵ nạn, từ tháng 4-1975
Đờn ca tài tử miền
tây
Nói với người trung
đội trưởng cũ ...
Đồi Delta
Những bước chân vào đời
Bao giờ cho tôi quên
Vài kỷ
niệm về Tết trong tù Hà Nội
Mùa
xuân trên quê hương ngoài kư ức
Xin một đời góa bụa cùng anh
Đón xuân này nhờ
xuân xưa
Nằm đêm nghe
tiếng rao hàng
Như vằng trăng
khuya
Góc tối
Cho nhuẩn nhuyễn ra
Người bạn Khóa 2 Học Viện Cảng Sát Quốc Gia
Chúc
Tết
Đầu năm viết cho con gái
Bên nhau đi nốt cuộc đời