Những bài viết của Bất Khuất

Chuyện t́nh khó quên
May mắn & Hên xui trong đời lính chiến
Ba, bốn phát
Tập Truyện Thuyền Đời  
 13 người cuối cùng về từ Tiền đồn 3&4 Kon-Tum
Passage to Freedom
Thuyền Đời - Đêm vẫn đen Audio
Đất nước tôi!
C̣n nhớ mùa xuân  
Tết  
 Thuyền Đời - Cuộc đời Audio
Thuyền Đời - Con thuyền Audio
Thuyền Đời - Xuân quê hương Audio
Ḍng sông quê hương - Ḍng Cửu Long  
Ngày oan trái! - Audio
Đất nước tôi - Audio
Khi người tù trở về
Tiếng trống Mê Linh - Audio
Chuyện cuối năm - Audio
Màu áo cũ - Audio
Mang theo quê hương  - Audio
Trong âm thầm c̣n nhớ ai! - Audio  
Sài G̣n là đây sao em! - Audio
Chuyện trăm năm - Trên quê hương - Audio
Chuyện trăm năm - Một ngày - Audio  
Trăm đắng ngh́n cay - Audio
Chiếc áo Bà Ba - Audio
Giữa đồng xưa - Audio
Áo trắng - Audio
Gửi nơi cuối trời - Audio
C̣n nhớ mùa xuân - Audio
Từ một chuyến đ̣ - Audio
Dêm thánh vô cùng - Audio
Khi mùa đông về  - Audio
Noel năm nào - Audio
Khúc quân hành - Audio
Cho ngàn sau - Audio
Ngh́n trùng xa cách  -  Audio
Rồi lá thay màu - Audio
Con chim biển 3 - T́m về tổ ấm - Audio
Con chim biển 2 - Trên biển khơi - Audio  
Con chim biển 1 - Tung cánh chim - Audio
Đốt sách ! - Audio
Đi học  
Sài G̣n - Audio
Thầy Chín - Audio
Đi buôn - Audio
Khi tôi về - Audio  
Làng tôi - Audio 
Sao em không đến - Audio  
Anh đi!  - Audio  
Vỉa hè đồng khởi - Audio
Ngày đại tang  
Chuyện mất chuyện c̣n  
Con chim Hoàng Yến - Audio 
Nhớ cả trời Việt Nam
C̣n thương quê hương tôi
Tôi muốn mời em về
Chuyện Tết
C̣n nhớ không em?
Trên đồi Tăng Nhơn Phú - Audio
Remember!
Cánh chim non - Audio
Đốt sách
Buổi tựu trường
Đêm trắng
Nước mắt trong cơn mưa   
Trăm đắng ngh́n cay  
 Con đường tôi về
Hăy c̣n đó niềm tin
Chiều ra biển  
 Những đứa con đẽ muộn  
Một thời kỷ niệm  
 Băi tập
Bước chân Việt Nam
Người lính già
Để nhớ
Đi buôn  
Ngày anh đi  
Kỷ niệm xưa
Rồi tết lại đến
Bài thánh ca buồn
Tears of pride  
We remember
Vui - Buồn … Ngày hội ngộ 44 năm khoá 8B+C/72  
Mùa hè đỏ lửa  
Dư âm ngày hội ngộ 44 năm tại California  
Có chuyến bay  
Lời ca
Quỳnh Hương diển tích
Để nhớ để quên
Cờ ḿnh!
Khắc chữ Tự Do
Mai cai hạ  
 Củ khoai ḿ
Khinh Binh 344
Tết

 

 


 

 

 

 

 

 

 

BÊN BỜ SINH TỬ


MĐ BS Vĩnh Chánh
 

Phải chăng khi ta viết về một người chết là ta giúp cho người chết không bị thời gian lăng quên?! Là cho phép người chết sống lại, cho dù trên trang giấy trừu tượng, để cảm nhận người chết đang hiện hữu với ta, gần gũi với ta trong thương nhớ mà đôi khi lúc c̣n sống ta lại phần nào hững hờ v́ không gian và thời gian không cho phép.

Tuy chết là hết, nhưng có những cái chết bi hùng, chết “đẹp” đáng ngưỡng mộ. Là những cái chết khác lạ trong đời thường. Như của Harakiri, coup de grâce/phát súng ân huệ ngoài chiến trường, tự vận của những tướng quân hay tự sát tập thể với trái lựu đạn nổ giữa niềm uất hận không muốn buông súng. Nhiều cái chết rất b́nh thường xẩy ra trong giấc ngủ hay đột ngột do tai nạn, và thường nhất là cái chết do các bệnh nan y, đến từ từ, với nỗi sợ hăi và đau đớn cả thể xác lẫn tinh thần, cho người bệnh và thân nhân. Bên cạnh, có những cái chết vô lư đáng trách, luôn để lại những câu hỏi khó có lời giải thích. Như cái chết của một nhóm 39 tín hữu của giáo phái Heaven Gate đồng loạt rủ nhau chết tại San Diego, đúng khi chùm sao chổi Hall Bopp xuất hiện tháng 3, năm 1977, v́ tin tưởng họ sẽ được làm thần dân của một Utopia Galaxy nào đó; hoặc đi xa hơn là tự cho ḿnh có quyền kết liễu mạng sống để chấm dứt sự đau đớn của người bệnh, trong cái gọi là Mercy Killing, và bệnh hoạn hơn nữa là trước khi tự tử vẫn cố sát hại thêm một hai người thân trong gia đ́nh, trong những vụ murder suicides.

Một người bạn của tôi đă chọn cho ḿnh một cái chết thoải mái và trang trọng. Một cái chết vào thời điểm thích hợp, trong b́nh an, với một tâm tư nhàn nhă an lạc. Chỉ trong một vài phút anh khép đôi mắt, từ từ an nghỉ trong giấc ngủ ngàn thu. Anh đă chiến thắng sự sợ hăi của chính ḿnh để t́m đến chốn vĩnh hằng, như một samurai tuốt kiếm xông vào nơi chốn dữ để dành cho ḿnh một cái chết trong danh dự. Cái chết của bạn tôi không là một cái chết “hồn nhiên” theo kiểu Lê Uyên Phương, nhưng cũng không là cái chết vội vàng, chết cong queo theo kiểu của Trịnh Công Sơn, nhưng là một cái chết được bạn tôi cho là tốt đẹp nhất, nhanh nhất, êm ả nhất, nằm chết trong giấc ngủ khi ánh sao băng vừa chợt tắt – bên cạnh những người thân. Như một chuyến bay viễn không vô tận về nhà, ở hẳn với mẹ cha.
 

Mai tôi đi chắc trời giăng mưa lũ
Mưa th́ mưa chắc tôi không bước vội
Nhưng chậm thế nào, th́ cũng sẽ xa nhau
*Nguyên Sa
 



Anh và tôi thân quen từ thuở c̣n sinh viên. Anh nhỏ hơn tôi chừng 3 tuổi, và theo học ngành sư phạm. Người anh đầu, Trần Đ́nh Tùng, và chị kế của anh, Trần Thị Bích Thụy, là những đồng môn gần gũi của tôi trong trường YK Huế. Anh luôn có mặt trong những lần du ngoạn vào cuối tuần, xa thành phố, với nhóm bạn YK chúng tôi, gồm cả trai lẫn gái cùng lứa tuổi thanh xuân, thân ái và vui đùa dưới ṿm trời tự do. Lần đi chơi ngoạn mục nhất là chuyến anh dẫn đầu nhóm 6 bạn YK của tôi kéo nhau bay đến Đà Lạt 1 tuần. Bảy chúng tôi ở miễn phí trong khách sạn Palace sang trọng, v́ ông quản lư khách sạn vốn là một đàn em trước đây của ba anh. Nhóm chúng tôi được tiếp đăi đàng hoàng như những khách quư khác. Không đủ tiền chơi sang, nhưng lại muốn giữ thể diện cho bạn ḿnh, nên chúng tôi tuần tự thay phiên nhau, từng cặp một, vào ăn sáng tại nhà hàng của khách sạn, với anh và một người trong nhóm. Chút tiền c̣n lại dẫn nhau đi ăn những nơi rẻ tiền nhất ở Đà Lạt, như ăn bánh xèo ở chợ Ḥa B́nh, theo kiểu Phở Cao Vân Saigon lấy công làm lời - mua ăn 1 cái bánh xèo nhưng xin thêm nhiều rau sống và sà lách cho đủ no - mua bánh ḿ nóng ăn với fromage và paté hộp, đi cà phê Tùng, nghe nhạc…cho đến tối mịt mới rón rén về pḥng khách sạn ngủ chung, trong 1 pḥng lớn có 2 giường, 6 đứa chia nhau 2 giường lớn, một đứa nằm ở sofa. V́ sợ hết nước nóng, nên một nửa tắm ban đêm, nửa kia tắm buổi sáng.

Khoảng năm 1972, bạn tôi tốt nghiệp đại học Sư Phạm, vào Hội An dạy ở trường Trần Quư Cáp. Trong cùng thời gian, tôi miệt mài ở luôn trong bệnh viện, nên chúng tôi mất dần liên lạc. Mùa Hè Đỏ Lửa qua, rồi tôi tốt nghiệp YK, trưng tập vào Quân Y Nhảy Dù, biến cố tháng 4, 75, tù cải tạo, vượt biên, định cư, cuộc sống mới. Tưởng như không bao giờ gặp lại nhau, thế nhưng tôi nghe tin anh được chị anh, là Bs. Trần T. Bích Thụy, bảo lănh qua Montreal trong giữa thập niên 80. Từ đó, tôi gặp anh được 5 lần. Lần đầu tiên khi anh đến thăm một loạt bạn bè của anh, trong đó có tôi, tại Nam Cali; 4 lần c̣n tại Montreal khi vợ chồng chúng tôi đến du lịch xứ lạnh t́nh nồng. Thật xúc động khi chúng tôi gặp lại nhau, nhất là sau khi anh may mắn sống sót qua một cơn mổ năo v́ đột quỵ vào giữa năm 2010 - mà anh rất may mắn được cứu sống khi một vị giáo sư YK danh tiếng từ Pháp mới đến Montreal đă mổ năo anh bằng thủ thuật mới cerebrovascular surgery, rồi tiếp liền sau đó là cuộc giải phẫu động mạch tim bị nghẽn. Nghe kể, khi anh mở mắt sau cuộc giải phẫu thành công, câu đầu tiên anh nói với chị của anh là “Je veux vivre” – Em muốn sống –
 


Lần cuối chúng tôi gặp anh vào tháng 9, 2017, tại nhà con trai duy nhất của anh chị, bấy giờ tốt nghiệp bác sĩ và hành nghề Y Khoa Cấp Cứu khá xa Montreal. Đường vào thị xă nhà anh chị rất thơ mộng và êm đềm, có nhiều cánh đồng trồng toàn cây apple và một ḍng sông nhỏ chạy dọc bên cạnh con đường làng – như con sông An Cựu của Huế, nhưng nước trong và sạch hơn. Anh chị chào đón chúng tôi với nhiều t́nh cảm và gắn bó. Anh lấy ra 1 bao thuốc giấu kín trong ngăn đá tủ lạnh, kéo tôi ra ngồi sân sau, vừa hút thuốc vừa kể bao kỷ niệm xưa cũ, vừa ngắm các cụm rừng phong xanh tươi xung quanh nhà. Chúng tôi đắc chí cười vang khi nhắc đến chuyến du lịch Đà Lạt và khách sạn Palace thuở sinh viên bụi đời.

Qua câu chuyện từ bạn bè và do anh kể, tôi được biết trong năm 1977, anh bị công an đến tận trường học c̣ng tay, sau đó anh bị kết án, và ở tù chính trị trong vùng núi gần Đà nẵng. Anh bị chính quyền CS t́nh nghi chống chế độ trong một phong trào “phản động” mà người cầm đầu là giáo sư Nguyễn Nhuận của phân khoa Khoa Học tại Đại Học Huế. Về sau, GS. Nguyễn Nhuận bị tuyên án tử h́nh và bị xử bắn tại sân Vận Động Huế. Trong tù, một bác sĩ quân y đàn anh của trường YK Huế khuyến dụ anh giả làm điên. Thật là quá tài t́nh khi anh đóng giả vai điên rất khéo cho đến nổi Mẹ anh vào thăm anh, các bạn tù sinh hoạt hàng ngày với anh và ngay cả công an trại tù, đều nghĩ anh bị điên thật. Nên thay v́ bị tù chung thân, năm 1984 anh được thả về dưới sự quản lư chặt chẽ của công an địa phương. Anh lại may mắn được một bác sĩ dân sự, tốt nghiệp cùng lớp với chị của anh và với tôi, kư cho anh 1 giấy chứng nhận anh bị bệnh tâm thần nặng. Với tờ giấy đó, vợ anh đem anh vào Saigon, như để t́m cách chữa trị bệnh cho chồng, và cuối cùng vợ chồng anh cùng đứa con trai liều mạng vượt biên, may mắn thành công, đến Montreal vào năm 1986.


 
Bạn tôi có giấy tờ chính thức cho phép cá nhân anh được an tử trong cái chết được trợ tử bởi các nhân viên y tế, sau khi hội đồng y khoa họp giám định nhiều lần trước khi đưa đến quyết định tối hậu, cực đoan này. Anh làm đơn xin được an tử, ngay sau khi anh phát hiện ḿnh bị ung thư ruột già vào cuối năm 2021, trước cả dự định giải phẫu, hóa trị / xạ trị. Có nghĩa là ung thư đó chưa hẳn ở giai đoạn cuối, cũng chưa đem đến những cái đau thể xác ghê gớm. Nhưng theo tầm hiểu của tôi, ung thư chỉ là một cái cớ, một lư do ẩn ở đằng sau một suy sụp tinh thần nặng nề, một nỗi trầm cảm triền miên trong những năm gần cuối đời; anh càng co rúm và tự nhốt ḿnh trong cô đơn, với nhận thức ḿnh như con nợ v́ bản thân ḿnh chả đóng góp được ǵ cho xă hội. Có phải anh không c̣n thiết tha với những những đam mê từng có; những khát vọng và hoài băo cũng dần biến mất theo với tuổi xế chiều?! Có phải đời anh dần trở thành vô vị khi không t́m thấy lạc thú trong cuộc sống, là kết quả tiềm tàng từ những năm sống nhẫn nhục trong nhà tù nhỏ và nhà tù lớn tại quê hương?!

Có phải chấn thương không chảy máu đă làm anh tê liệt?! Phải chăng hiện tượng giả điên trong suốt thời gian 6-7 năm tù đă là mầm bệnh gây ảnh hưởng nặng nề trên tâm lư anh, dù anh đă đến được một chân trời mới, rộng lượng đầy t́nh người, và có gia đ́nh êm ấm, có con thành đạt và 3 cháu nội? Phải chăng anh sợ hăi đối diện với cuộc sống mới?! Nh́n đâu cũng thấy khung cửa hẹp đen tối, có cựa quậy ǵ rồi cũng thế thôi?! Nên từ đó anh mang cảm giác luôn ở bên lề cuộc sống! Tất cả đă đưa đẩy anh dứt khoát phải chấm dứt mạng sống của ḿnh khi ḿnh vẫn c̣n đầy đủ lư trí và sáng suốt để tự quyết định. Với cá tính bất khuất, nay lại bị đe dọa trực tiếp bởi căn bệnh nan y, anh không t́m cách trốn chạy mà can cường trực diện chọn cái chết cho bản thân. Kéo dài sự sống thêm ngày nào, với anh, cũng chỉ đưa anh vào bóng tối của vô vọng không lối thoát.

Bài viết này không có tham vọng luận bàn về giáo điều thần học của An Tử hay Trợ Tử, v́ vấn đề này c̣n là đề tài gây tranh căi trong nhiều quốc gia và cộng đồng tôn giáo. Bài viết này chỉ tập trung vào những trường hợp cá biệt của An Tử hay Trợ Tử. Trước tiên ta nên t́m hiểu thế nào là An Tử và Trợ Tử. Dựa trên Từ Điển Việt Ngữ Phổ Thông của nhị vị Bs. Lê Văn Thu và Ds.Nguyễn Hiền, An bao gồm những nghĩa như sau: yên b́nh, yên ổn, b́nh an, an lành, an lạc, an thân, an tĩnh (yên ổn và b́nh lặng), an toàn, an ủi, an thần, an bài (sắp xếp trước đâu vào đó), thoải mái, an nhàn (nhàn nhă thoải mái), an lạc (hạnh phúc), an ḷng (không lo lắng), an nghỉ/an giấc (ngủ yên ngàn thu), an táng, an phận (bằng ḷng), an tọa ( ngồi yên một chỗ), an ủi (làm dịu nỗi buồn). Trợ có những nghĩa sau đây: giúp đỡ, tiếp tay, phụ giúp, trợ lực, trợ lư, trợ y, trợ tá. Và trợ tử = giúp cho người không muốn sống nữa (v́ bệnh nan y, bệnh gây đau đớn mà không thể cứu chữa được) được chết một cách thoải mái và trang trọng qua thỏa thuận.

Trong tháng 6, 2024, một cặp vợ chồng sống tại Ḥa Lan được chuẩn cho An Tử một lúc với nhau. Ông Jan, 70 tuổi và vợ, bà Els, 71 tuổi, từng quen nhau từ thuở tiểu học, và sống hạnh phúc trong gần 50 năm. Nhưng những năm sau này, bà bị bệnh Alzheimer càng lúc càng lú lẫn, c̣n ông bị đau cột sống càng ngày càng đau đớn dù đă trải qua giải phẫu, không thể chăm sóc cho vợ ḿnh. Trước viễn tượng không thể kéo dài cuộc sống không c̣n phẩm chất mà y khoa cũng bó tay, ông Jan tuyên bố “để chống đau, tôi cần uống rất nhiều thuốc, và điều này khiến tôi sống như một xác ma. V́ vậy, với cái đau của tôi, với căn bệnh của Els, tôi nghĩ chúng tôi nên chấm dứt”. Chấm dứt trong câu nói của ông Jan có nghĩa là chấm dứt sự sống – là chọn cái chết với nhau. Ông bà Jan và Els xin cho được An Tử. Và họ được An Tử bên cạnh nhau, trong cùng một nơi, cùng một ngày và cùng một lúc.

Cũng tại Ḥa Lan, và trong đầu tháng 6, 2024, cô Zoraya Ter Beak, 28 tuổi, quyết định xin được chết một cách hợp pháp và được chấp thuận cho An Tử, v́ cô mang chứng bệnh trầm cảm nặng, kèm theo với bệnh tự kỷ và rối loạn nhân cách, mà thuốc men cùng các phương pháp trị liệu tâm lư đă không thể nào chữa lành cho cô.

Và gần đây nhất, nam tài tử Alain Delon, một thời nổi tiếng trên màn bạc Pháp và toàn thế giới trong những thập niên 60 và 70 của thiên niên kỷ trước, cũng đă chọn chết An Tử tại Thụy Sĩ, ngày 18 tháng 7, 2024, thọ 88 tuổi, sau khi bị một loạt chứng bệnh tim mạch, đột quỵ, ung thư máu…không thể đảo ngược, phục hồi được. Ông ta từng phát biểu “An Tử có tính cách hợp lư và tự nhiên (?), nhất là khi người ta đạt đến một tuổi nào đó và đang sống trong trạng thái và điều kiện không c̣n nhân tính, th́ An Tử giúp cho họ cái quyền được chấm dứt cuộc sống trong danh dự, thanh thản, b́nh an”.

Thông thường, người ta nghĩ các bác sĩ lo chuyện an tử cho bệnh nhân chỉ là những nhà hoạt động giúp bệnh nhân có cái chết êm dịu. Theo Bs. Hourmann, một bác sĩ trong ngành Giải Phẫu và Cấp Cứu, trong cuộc phỏng vấn của Medscape, nói rằng “thật sự các nhà hoạt động đó là những nhà hoạt động cho sự sống. Trong t́nh trạng cực đoan, hành động của chúng tôi là hành động của con người, một khi y khoa không c̣n có thể cung cấp thêm được điều ǵ, và điều duy nhất c̣n lại là chấm dứt những đau khổ không cần thiết, và tất nhiên theo lời yêu cầu của bệnh nhân. Trong cuộc sống, tôi đă học được rằng sự đau khổ của con người có giới hạn, và bạn không cần phải là bác sĩ mới hiểu được điều đó.

Liệu cái chết êm dịu có thực sự mâu thuẫn với mệnh lệnh y tế là “bảo vệ sự sống” cho đến phút cuối cùng, theo đúng với nguyên lư đạo đức của Lời Thề Hippocrates không?? Bs. Hourmann không tin như vậy. “Lời Thề Hippocrates là một nghĩa vụ luân lư và đạo đức mà bác sĩ phải thực hiện đối với công việc của ḿnh và trách nhiệm về ư nghĩa của việc chăm sóc bệnh nhân. Rơ ràng điều này sẽ thay đổi theo thời gian. Cá nhân tôi suy nghĩ về điều này hằng ngày và tôi luôn tuân theo các nguyên lư của nó. Khi tôi tiến hành chữa trị, tôi luôn nghĩ đến việc làm những ǵ tốt đẹp nhất cho bệnh nhân. Để cuối cùng, khi tất cả điều trị đều thất bại, nỗ lực tối đa mà tôi nghĩ đến trong những trường hợp cực đoan là cố gắng giúp cho người bệnh chết một cách xứng đáng.

Nếu chúng ta cho rằng cái chết êm dịu ngụ ư là một hành động gây tổn hại hoặc có chủ ư gây ra cái chết th́ điều hợp lư là sẽ có sự phản kháng trong cộng đồng y tế.”

Đồng thời, Bs. Hourmann lưu ư như sau “Tŕnh bày như vậy th́ không ai muốn làm cả. Nhưng tôi không thấy như vậy. An tử là một h́nh thức khác để kết liễu mạng sống của bệnh nhân khi không có giải pháp y tế hay khoa học khả thi nào và có yêu cầu rơ ràng bởi bệnh nhân rằng sự đau khổ cản trở họ tiếp tục sống. Đó là cách tôi hiểu đó là một khái niệm về cuộc sống Và mặc dù có vẻ như chúng trái ngược nhau, cái chết êm dịu và Lời thề Hippocrates luôn song hành với nhau”.

Trong “Tự truyện Về Những Giờ Cận Tử” của bác sĩ Vơ văn Tùng, vào đầu năm 2015, Bs. Tùng rơi vào hôn mê suốt 5 ngày đêm, và tiếp tục sống kề cận với cái chết trong 17 ngày sau đó. Ông đă diễn tả những điều mắt thấy tai nghe, những cảnh đẹp, những vong hồn bên cạnh những tiếng cầu kinh, những lời nói yêu thương của người thân. Cuối cùng Ông thoát bệnh, xuất viện và b́nh an về nhà. V́, Ông viết “Người ta có hai phần là Tâm và Thân. Cái Tâm mới là cái thật của con người. Tâm th́ vô h́nh vô tướng, nhỏ th́ không có vật ǵ nhỏ hơn mà lớn th́ cũng không có ǵ lớn hơn. Thân và Tâm cùng ở với nhau. Niệm c̣n th́ Thân c̣n. Niệm dừng th́ Thân và Tâm ĺa nhau để Tâm có cái thân mới. Tâm của tôi luôn luôn ở trong Thân của tôi, chưa bỏ tôi, nên tôi chưa chết”.

Có một điều đa số chúng ta, khi c̣n sống hay khi kề cận cái chết, đều ước mong ḿnh được chết “hiền”, b́nh an, “thấy bóng thiên đường cuối trời thênh thang. Tôi từng đọc câu “chết không hẳn là đă tắt thở”. V́ đôi khi, chết không chỉ đơn giản là ngưng thở. Nó có thể ám chỉ việc mất đi một phần của bản thân, mất đi hy vọng, niềm tin, hay mất đi mối quan hệ giữa con người và xă hội. Chúng ta đôi khi vẫn sống trong sự tĩnh lặng, nhưng tinh thần và trái tim – vốn là nhựa sống tươi mát, cần thiết – đă lụi tàn. Đến lúc này, “sống đôi khi cũng đồng nghĩa là chết ṃn”.

Sau đây là danh sách các nước trên trên thế giới đă chấp thuận An Tử: Switzerland, Belgium, Luxembourg, Netherlands, Spain, Austria, New Zealand, Canada, Columbia, và Ecuador. Và tại Hoa Kỳ, các tiểu bang: Oregon, Washington, Hawaii, Montana, California, New Jersey, Vermont, New Mexico, Maine, Colorado, cũng đă có luật chấp nhận An Tử.

Vài tháng trước ngày chết, các anh chị em trong gia đ́nh bạn tôi bỏ rất nhiều th́ giờ, có người phải bay từ xa đến, để khuyên nhủ, ân cần dịu dàng, ngay cả dùng nước mắt, cố gắng t́m mọi cách để Lộc thôi nghĩ đến An Tử. Nhưng tất cả đều thất bại, kể cả vợ và con trai của Lộc. Nhiều lần, Bs Bích Thụy kêu nói chuyện với tôi trong tiếng khóc nức nở. Nhất là khi nhắc lại lời nói của Lộc năm nào “Je veux vivre” nhưng bây giờ lại đổi thành “Je veux mourir. Ngay cả anh đầu, Bs. Trần Đ́nh Tùng, từ Seattle bay sang Montreal, cũng điện thoại khóc với tôi. Thật quá xúc động. Bạn tôi vẫn cương quyết giữa lập trường, c̣n nói “cấm tất cả mọi người khóc khi Lộc chết. V́ Lộc đă chọn được chết trong sự thoải mái và an lạc”.


(Đứng sau - từ trái qua phải: Bs. Đỗ Doăn Trang, Bs. Lê Quang Tiến. Ngồi cạnh giường: vợ chồng Bs. Hoàng Ngọc Vinh. Nằm trên giường: Bạn Trần Đ́nh Lộc)

Tôi được cho biết trước trưa Chủ Nhật, ngày 22 tháng 5, 2022, các bạn học cùng lứa với tôi trong trường Y Khoa, Bs.Hoàng Ngọc Vinh, và Bs. Lê Quang Tiến đến thăm Lộc lần cuối. V́ ngày mai, Lộc sẽ được chính thức ra đi. Tôi cũng facetime nói chuyện với Lộc cùng thời gian. Trước đó, tôi chờ đón để nh́n thấy một thân h́nh gầy g̣, kiệt quệ, nhưng tôi hết sức ngỡ ngàng thấy bạn ḿnh vẫn c̣n có da thịt, thần sắc b́nh thản, và có vẻ vui khi trực tiếp facetime với nhau. V́ trước đó, bà xă tôi căn dặn tránh nói chuyện buồn, nên tôi và Lộc nói toàn chuyện xưa, nhắc lại vài mẫu kỷ niệm vui của nhau. Và nhất là để nghe Lộc vẫn kêu tôi là “cụ mi, cụ mi” trong từng câu nói, như trong bao lần trước đây. Trước khi dứt face time và chúc bạn ḿnh thanh thản ra đi ngày mai, tôi cho Lộc biết ngay sau đây tôi sẽ ra phía sau nhà, hút vài điếu thuốc để nhớ đến bạn ḿnh. Thật không ngờ, chỉ sau chừng mươi phút, chị Bích Thụy gởi liền cho tôi tấm h́nh Lộc ngồi trên xe lăn, đang ph́ phèo điếu thuốc lá ở viranda trước nhà. Một h́nh ảnh cuối cùng của bạn ḿnh mà tôi chẳng hề quên.

Ngày bạn tôi an tử, thứ Hai, 23 tháng 5, 2022, thời tiết gần cuối Xuân bổng trở lạnh hẳn, mới tuần trước trong ṿng 70 độ, mà nay thấp xuống 57 độ, tuy không mưa, nhưng mặt trời hoàn toàn khuất lấp sau mây xám dày đặc, rừng cây bên ngoài thấp thoáng mờ ảo- Mai tôi đi xin đừng nh́n theo - Xin đừng đợi chờ - Đời trăm muôn góc phố - Con đường dài thật dài – Thẳng măi có bao nhiêu? Thẳng măi có bao nhiêu?

Tôi h́nh dung trong tờ mờ sáng hôm ấy, chị Lộc đẩy xe lăn đưa chồng đi một đoạn ngắn trên con đường vợ chồng thường dẫn nhau đi dạo – không cần phải nói thêm lời ǵ với nhau v́ im lặng là một chứng thực cho cảm thông trân quư của yêu thương. Tôi cũng h́nh dung con trai anh Lộc thế mẹ đẩy cha đi thêm một ṿng nhỏ, cũng trên con đường ấy; lần này anh Lộc có vài lời căn dặn con trai ḿnh trông nom mẹ, chớ để mẹ buồn tủi, và nhớ giải thích về sau cho 3 con ḿnh khi chúng trong tuổi hiểu biết về lư do v́ sao ông nội xin được ra đi sớm. Tôi cũng mường tượng cảnh Lộc ôm hôn các cháu nội, khẻ căn dặn các cháu luôn nghe lời cha mẹ và gắng học giỏi.

Trong giờ cuối, anh chị em cùng con cháu trong gia đ́nh xúm xít trong nhà, bên nhau, nh́n nhau, nh́n em/anh của ḿnh mà ḷng ứa lệ. Dưới đây là tấm h́nh Bên Giờ Cận Tử của Lộc với vợ ḿnh, đứng ngay sau lưng chồng, và gia đ́nh anh chị em ḿnh, Bích Thụy, Cẩm và Tuấn, chụp trước khi Lộc bước lên lầu, nhận thủ thuật cho An Tử,


trong khi tất cả mọi người niệm Phật ở tầng dưới, và cháu nội của Lộc đàn piano “Ce N’est Qu’un Au revoir”, rồi “Như Một Lời Chia Tay”. Sau đó hoàn toàn im lặng trong cầu nguyện. Khi nghe con trai ḿnh, cũng là 1 bác sĩ, trên lầu bước xuống và nói “Cậu Lộc đi rồi, Mẹ ơi”, chị Bích Thụy xỉu tại chỗ. Trước đây Lộc cấm không ai được khóc, nhưng nay ai cũng ôm nhau khóc nức nở. Xác của Lộc được hỏa thiêu 2 ngày sau đó. Một tuần sau, tro được đem rải trên ḍng sông Saint Laurent, theo đúng nguyện ước của người chết: không linh vị thờ cúng, nếu nhớ Lộc hăy nh́n lên trời xanh mây trắng là có Lộc trong đó.

Tuy không cổ vũ, nhưng cá nhân tôi khâm phục bạn ḿnh dứt khoát chọn cho ḿnh một cái chết tự trọng, đầy nhân phẩm của con người. Có chăng giấc ngủ ngàn thu sẽ đưa bạn tôi đến một miền tươi sáng hơn, một thế giới huyền ảo không c̣n hận thù mà ở đó chỉ có t́nh thương và b́nh an vĩnh cửu?! Và phải chăng chiến thắng chính ḿnh và khắc phục nỗi sợ hăi sẽ cho ḿnh một cái chết lành.
Theo nghĩa trên, bạn tôi, Trần Đ́nh Lộc, đă được chết lành.

Xin lấy vài đoạn trong bài thơ “Chết” của nhạc sĩ Lê Tín Hương tặng cho bạn ḿnh:

“Sao sầu muộn khi nói về cái chết
Chết là về nơi chốn của yêu thương
Chết là vui khi rũ hết bụi đường
Ḥa nhập với muôn hồn bao năm trước…
Đường đời thăng trầm bước đời muôn lố
Có dốc cao vực thẳm có êm đềm
Con đường đời nhờ thế ư nghĩa thêm
Để hoàn tất bức tranh đời tuyệt hảo
Nên khi chết không c̣n chi phiền năo
Những bước đời hư ảo đă trôi qua
Cát bụi trần gian rồi cũng xóa nḥa
Muôn hồn sẽ cùng ca, bài ca vô tận…”

Xin ghi nhận nơi đây ḷng biết ơn chân thành của tôi đến anh chị Bs. Đỗ Doăn Trang và Bs. Trần Thị Bích Thụy, không những đă cho phép tôi ghi lại câu chuyện thật, mà c̣n cung cấp h́nh ảnh và dữ kiện khiến bài viết thêm trung thực.

Viết để tưởng nhớ đến bạn ḿnh khi mùa lá rụng về cội đang đến.

Mùa Thu, 2024
Vĩnh Chánh.

 

 

 


VĂN CHƯƠNG

2024
2022-2023
2021
2020
2018-2019
2017
2016
2015
2014
2013 
2012

Truyện Ngắn

Hồi ức - Một thời chinh chiến 
No Easy Day - Ngày Vất Vả

Tháng ngày tao loạn
Sài G̣n ơi!
Đoạn kết câu chuyện t́nh buồn
Đôi giầy trậ
Thư kư của thiên thần
Với tàu định mệnh Lam Giang HQ 402
Bà Mẹ thượng đẳng
Do Thái và Bài học sinh tồn
Một bà mẹ vất vả
Áo bà ba tím
Anh hùng Richard Norden
Văn hoá không tên
Họ đến và chết v́ tự do
Thiên đường đă xa
Yếm thắm hương xưa
Ông Sư nhà quê
C̣ng lưng vẫn gánh
Cuộc đời và sự nghiệp của danh ca Hà Thanh
How the 1972 North VN Easter offensive...
Xác chết trên băi biển  
Những món nợ khó trả  
Nếu có thể đi về quá khứ...  
Người đưa tin... độc địa  
Chị Agnès 
Một thời chinh chiến điêu linh
Người Saig̣n ….xưa!!!
Trí thức sến
Đuổi gà cho vợ
Hậu Duệ VNCH rạng danh Tiểu Bang Texas
Máu đào
Bản tình ca của người Tỵ Nạn
Miếng ăn
Cờ Việt Nam Cộng Ḥa ngay giữa thủ đô Melbourne
Đại uư Andrew Dang (gốc Việt), Phi công B-2
Chiến tranh Israel-Iran
H́nh ảnh Lễ Kỹ Niệm Ngày Quân Lực 19/6 tại Úc
Kỷ niệm ngày 19 tháng Sáu tại Cali
Mắt lệ cho người
BS trong tù
Những ánh mắt trẻ thơ
Gặp lại cố nhân!
Lệnh gọi “học tập cải tạo”, một vết chém cay nghiệt!
Những năm nào chiến tranh đă quên
Sau 30 tháng 4. những nhớ và quên
Từ một tấm h́nh
Những người chiến sĩ vô danh
Phố núi
Nhiều khi
Viết trong ngày Memorial Day 2025
Đệ Thất Hạm Đội - Cứu giúp thuyền nhân
Sự đời
Ngày Chiến Sĩ Trận Vong nhớ bạn
Chuyện t́nh thời chiến
50 năm – c̣n đó nỗi buồn
30 tháng 4. Một vài hồi tưởng...
Tiếng khóc của một dân tộc
Bài thơ của một người học tṛ cũ
Vào viện dưỡng lăo
Thu - Hát cho người
Mảnh vụn  
Ơn em  
Người vợ lính  
Melbourne - Tưởng niệm 50 năm Ngày Quốc Hận 
Ngày người tù binh trở về!  
Tưởng Niệm Tướng Nguyễn Khoa Nam  
 Vào ngày này năm 1975, Chiến dịch Gió lốc  
 Ngày cuối cùng của Tổng thống Nguyễn Văn Thiệu  
Cong lưng vẫn gánh  
 Đề tài về Đà Nẵng cuối tháng 3, 1975
Tháng Tư - Nh́n lại tháng Ba găy súng
Băng đạn cuối cùng
Cuộc di tản tệ hại ở toà Đại Sứ Mỹ
Tưởng nhớ anh Năm Nguyễn Đ́nh Bảo
Cờ Vàng: Biểu tượng của Việt Nam Cộng Ḥa
Vĩnh biệt anh chị Trần Hoài Thư
T́m được hài cốt Th/T Trương Phùng...
Các anh hùng LCĐB tử thủ An Lộc
Đêm đ́nh chiến  
 Ai xứng đáng được phủ Quốc Kỳ VNCH  
Những tên vc nằm vùng
Giải oan cho Tổng Thống Thiệu
Trại tị nạn Camp Pendleton năm 1975
33 năm t́m được xác chồng
Kẻ bại trận nợ người tử trận!
Sao Mai 09
Tuấn Ngọc - Gửi gió cho mây ngàn bay
Chữ "Tín"
Nghĩa trang tử sĩ Biên Ḥa  
Tonle Tchombe (Tống Lê Chân)  
 Người lính trong lửa đạn, và sau trận chiến  
 Không bỏ Anh Em, không bỏ Bạn Bè  
 T́nh người trong cuộc chiến
Trận chiến Đại Phú  
 Tâm thức người lính Nhảy Dù trong cơi vô sắc giới  
 Tâm tưu của một thằng lính ngụy  
Tao là Ngụy!  
 Những kẻ mở miệng là phát ra tiếng "Ba Que"
Ba mươi tháng tư năm xưa, bác ở đâu?
LHQ chất vấn Việt Nam về TPB VNCH
Chết để làm ǵ
Đưa anh về nhà
Chiều
Thằng "Cầu" đỏ
Kỷ niệm 50 năm người Việt định cư tại Úc
Chương tŕnh kỷ niệm 50 Năm, người Việt Tỵ Nạn CS
Chuyện về một lá thư
Đất nước lạ lùng
Chuyến đi Hawaii & giây phút thần tiên khó quên
Người Lính Già Oregon Đă “Giă Từ Vũ Khí”
Bên bờ sinh tử
Đời ơi tôi khóc !
May mà ta c̣n có em...
Nhà báo lăo thành Mạc Kinh
Tô Lâm thừa nhận Sài G̣n trước 75 phồn vinh  
 Khi rừng chưa thay lá  
 Bạn xưa 50 năm cũ  
 Cuộc hành tŕnh  
 Hăy thắp cho anh một ngọn đèn…  
 Trận tổng tấn công của VC và phản công của TQLC trong Tết Mậu Thân  
 Kỷ niệm Cổ Thành Đinh Công Tráng  
 Tái chiếm Quảng Trị, trận chiến dài nhất  
 QLVNCH tái chiếm Cổ Thành Quảng Trị  
 Sài G̣n, quán cafe & tuổi lang thang
Khoác áo chiến y
Một nét văn hoá Sài G̣n xưa
Sài G̣n ơi, Em c̣n đó hay không?
Ḍng sông đứng lại
Con người thực Anthony Fauci
Trong lửa đỏ, giữa sự chết, trên Quê Hương!
Tết năm này nhớ tết năm xưa
Phi vụ cuối cùng
55 năm Tết Mậu thân 1968
Huế 1968 - thảm khốc và hy vọng
Người Việt Nam đầu tiên nhảy dù là ai?
H́nh ảnh Lễ Thượng Kỳ mồng một Tết Ất Tỵ tại Úc
Đêm giao thừa buồn
3 mẫu chuyện ngắn
Đi t́m hơi ấm Đồng Hương
Ngựa đá qua sông
50 năm nh́n lại người Việt tại Hoa Kỳ
Con dao con chó
Người Nam Kỳ
Tâm sự của một cựu sinh viên Luật Khoa Sài G̣n
Sự chiến đấu kiêu hùng của QLVNCH
Người ở lại Định Quán
Xứ cao bồi những ngày trước lễ Giáng Sinh
Phiên phiến tuổi già
Một chuyện rất Việt Nam
Đỉnh ngu trí tuệ
Tạp ghi CẢM ƠN NGƯỜI VIẾT SỬ “Phía Bên Kia”
Bạn thân từ thiếu thời
Chân dung ngày xưa Hoàng Thị
Xóm cũ nội thành
Tôi tay đôi với tụi nó đây!
Tấm thẻ bài
Rạn rụa lệ mềm
Các con phải sống
Hồi Kư của người về Từ Hoa Lục Đỏ 1974