Va duong

Vá đường

Thanh Thản Nhiên

Thật kỳ, người ta vá áo, vá quần hoặc vá mùng, vá luới, sao mình đem chuyện thêu thùa may vá mà so bì với vá đường? Hay muốn đem râu ông nầy cắm càm bà kia? Cũng có phần đúng! Xin cho kẻ viết bài giải thích nguyên do vì có chút tương tự.

May hay vá là động từ chỉ cho môt hành động. May áo là đem một khúc vải nguyên may thành áo. Còn“ vá“ do áo bị rách phải kiếm mảnh vải khác may chồng lên chỗ rách cho lành lặn dù không được đẹp như áo mới, áo nguyên vẹn. Tôi nhớ lại lúc học lớp đệ thất, đệ lục có giờ nữ công cô giáo cho đám nữ sinh tập đan và vá áo. Mỗi trò đem khúc vải tượng trưng cở 15x10cm, khứa rách một đường ở chính giữa vải trắng đó khoảng lóng tay rồi vá lại, chúng tôi gọi là“mạng“ cho đường kim mũi chỉ đều đặn, bằng phẳng nhìn như chưa rách, không được chỗ phồng chỗ lõm nơi rách là…ăn tiền được điểm cao.

Nhờ những bước chập chửng vào đời như thế nên khi đổi đời quần áo chúng tôi mặc sợ rách hết sức, rách phải biết vá lại chớ đâu có tiền mua quần áo mới.

Bây giờ khác hẳn, thời đại vật chất dư thừa, giới trẻ thi đua chạy theo mốt. Quần áo còn mới nguyên tốt đẹp chẳng hài lòng, đem khoét vài khoanh tròn to nơi đầu gối để mọi người dễ chú ý, ngụ ý cho hay chỗ đó va chạm nhiều nên bị sờn vải. Cái “rách“ cũng khôn phải cắt xén theo ý muốn của người mặc chớ đâu phải tự động rách do mặc lâu ngày. Hôm nọ trên xe điện ngầm có một bé gái trạc tuổi rưỡi ngồi xe đẩy của bé, mẹ đứng bên, nó cứ đưa tay xoa đầu gối rách của mẹ, nói và nhìn như thể nhắc mẹ nó biết:

- Mama đây rách nè!

Bà mẹ cười có vẻ thẹn mà thích vì trong xe đông người ai cũng nhìn con bé nói dễ thương, ngây thơ, mẹ nó nói khẽ:

-ừ quần mama cũ bị rách đó!

Có bài hát khen tình đồng chí của mấy cán binh bộ đội khi xưa an ủi nhau, áo anh rách thì quần áo tôi cũng đâu nguyên vẹn:

“Áo anh rách vai quần tôi có hai miếng vá, miệng còn cười buốc giá chân không giày, thương nhau tay nắm lấy bàn tay..“

Còn anh lính miền bắc khác thì hồi tưởng những trận xáp lá cà với các anh chiến sĩ miền Nam, anh ta đã “quần nhau với giặc“(vật lộn) đến nổi áo rách làm mẹ già phải thức thâu đêm vá víu:

“Quần nhau với giặc áo con rách thêm nên các mẹ già lại phải thức thâu đêm vá áo. Tám áo ấy bấy lâu nay con qúi hơn cơm gạo, đời mẹ nghèo trông áo rách nên thương. Các con ra đi đã mấy chiến trường, mang theo cả tình thương của mẹ..“

Thế mới biết cuộc sống miền bắc nghèo đói thế nào. Quần áo lính mặc đến nổi bị rách, còn lính miền Nam thì bộ quân phục chẳng những bền chắc mà còn bị chúng gom, gánh về Bắc không chừa món chi lúc trong Nam bị thất thủ. Thế mà kẻ nghèo đòi giải phóng dân giàu là sao!?

Người viết mượn chuyện vá áo để dễ hình dung rõ nét việc sửa đường, vá đường cũng đồng nghĩa nhưng không đồng âm. Số là trên con lộ dẫn vào làng quê tôi dài hơn hai cây số, ôi thôi bị bể nát, lởm chởm đá lớn, nhỏ bong ra đầy trên lối đi. Từ dốc cầu chạy xuống để quẹo vào làng là gặp ngay ổ gà, ổ vịt san sát nhau không chỗ nào bằng phẳng. Xe bốn bánh chạy dĩ nhiên “an toàn xa lộ“ rồi còn người đi xe hai bánh bắt buộc luợn qua lượn lại để tránh hố. Không lanh mắt, vững tay lái thì xe lủi xuống hố xong bò lên tiếp tục lách nữa. Dài dòng như vậy chắc người đọc cũng tạm hình dung rõ nét. Đường tráng nhựa sạch sẽ hồi xưa giờ chỉ còn mù mờ trong ký ức, còn hiện tại nó bê bết bụi đường với đầy hố bom lớn nhỏ. Có chiếc vận tải hay xe hơi nào nhấn kèn xin qua mặt, người ta lịch sự nhường, nó chẳng cám ơn thì chớ còn tung khói xe phà ra thật khủng khiếp!

Tôi chạy bên mặt theo đúng luật giao thông, nhưng thấy ổ gà đàng trước liền né qua trái. Phải biểu diễn kiểu đua lạng lách khi còi xe hơi phía sau kêu inh ỏi đòi qua, thôi nép vào nhường rồi mình chịu thiệt chút xíu chạy xuống ổ gà liên tục nếu không muốn xe tông. Cứ như vây mà tôi thấm mệt vì đường… rách. May cho tôi đi làm sớm lúc mặt trời chưa lên, đường vắng người tránh bớt tai nạn nhứt là tránh hít bụi. Có công việc bắt buộc tôi phải qua làng bằng không chắc cũng không dám đi mỗi ngày. Than thầm nhưng trời tuy ở xa cũng nghe thấy, còn mặt trới ở gần dù cố lắng nghe dân than nhưng tai bị điếc nặng không nghe được. Xe tôi bị bầm dập hai hôm, qua ngày thứ ba dân ở đoạn nào bị ổ gà thì họ tự động tu bổ lấy nhưng chỉ trước ngõ nhà mình thôi. Bà con đem cát, đá nhỏ trộn vào để lấp đầy những hố nằm ngoài sân, tạm tráng sơ lớp xi măng. Xui làm sao xế trưa dọc đường gặp trận mưa to tôi phải trú mưa cả nửa tiếng mới đi tiếp. Buổi sáng thấy bà con lom khom rải cát tự bồi đắp lấy thì bây giờ nước ngập đùa trôi cát tràn ra đất và đâu lại vào đó tức là trở về vị trí ban đầu, là công dã tràng. Dân cũng không nản cứ làm lại, nhà nọ lây lan nhà kia, tức là nhà ai nấy lo, hồn ai nấy giữ, tự ý thức mình tu bổ đường cho con cháu nhà mình an toàn. Ai cũng ỷ y chờ… nhà nước tu bổ, rủi người đi đường vấp té, xảy ra tai nạn trước nhà mình có phải phiền không?

Một tuần sau ngay trạm xá châm cứu đã xuất hiện khoảng mười người dân mặc áo xanh công nhân, kẻ đứng người ngồi lom khom bưng đá, cát tới lui đấp, bồi khúc đường rách nát nầy. Ai nấy lăng xăng tích cực, có cả xe ủi, cán để san bằng đường lộ coi long trọng lắm. Thỉnh thoảng họ kêu gọi ơi ới hối thúc đem đồ nghề tới vì họ bận tay. Mừng quá tôi tới hỏi một chú trọng tuổi:

- Mấy chú là công nhân cầu đường của nhà nước tới đây làm việc phải không? ---Nhà nước nào mà lo! Toàn là dân đóng góp cho qũy từ thiện của làng. Họ cử bà con đại diện đứng ra sửa đường đó!

-“Lá lành đùm lá rách“ thôi mình đừng nghĩ ngợi cho mệt.

Công việc hoàn tất mấy anh em đã đoàn kết giúp bà con sau hai ngày có được khúc đường bằng phẳng dù không hoàn hảo theo kiểu xưa. Thời trung học đã đọc truyện ngắn“Chí Phèo“chê thậm tệ nhan sắc Thị Nở của ông Nam Cao như vầy:

“Cái mặt của thị thực là một sự mỉa mai của Hóa công. Nó ngắn đến nỗi người ta có thể tưởng bề ngang hơn bề dài. Thế mà hai má nó lại hóp vào mới thật sự là tai hại. Nếu má nó phinh phính thì mặt thị lại còn được hao hao như mặt lợn là thứ mặt vốn nhiều hơn người ta tưởng trên cổ người. Cái mũi thì vừa ngắn, vừa to, vừa sần sùi như vỏ cam sành..“

Ai xem qua đoạn tả chân dung Thị Nở sẽ liên tưởng và so sánh dung nhan nàng Kiều, đàng quá xấu, đàng thiệt đẹp:

“Trông xa cứ tưởng nàng Kiều
Đến gần lại hóa người yêu Chí Phèo“

Nhìn Thị Nở ra sao để ta quay lại đường làng trước lúc sửa chữa cũng y vậy. Khi bà con nông thôn đắp vá xem ra nó cũng khang trang dù không đẹp như xưa nhưng ngừa tránh tai nạn cùng xe cộ sẽ hư vỏ bể bánh là mừng lắm rồi.

Đi ngang những con đường lớn tôi thường thấy các công trình tu bổ đường xá bày ra khắp nơi làm trở ngại xe cộ thật nhiều. Nào xe hủ-lô, xe tráng nhựa đậu choán cả khúc đường chật hẹp trong lúc xe qua lại hai chiều. Bên nầy chạy thì phía kia phải ngừng đợi. Bác tài xế chỉ tay và chắc lưỡi than:

-Làm đường chừng một năm rồi cũng hư nữa.

Tôi đính chánh dùm nhà nước:

-Bây giờ xe nhiều mà toàn xe hạng nặng chạy liên tục sao không mau hư?

-Lúc thi công làm đường là mấy ông kỷ sư công chánh đã tính toán hết cô ơi! Tại mấy ổng mổ ruột rút bớt nên đường xá cầu cống không đúng tiêu chuẩn đó. Hồi xưa đâu có ai sửa đường hoài, ngoại trừ bị vc đặt mìn sập mới phải sửa thôi.

Tôi luôn hỏi để dò xét lòng dân bất mãn thế nào chớ ai mà không biết. Đuờng làng hẽo lánh, mấy chuột cống không rút rỉa, sơ múi được và nó cũng đâu nằm chỗ hẻo lánh nầy nên lo chi cho mệt. Nhà nước không muốn “no“, để dân “no“ thôi.

Một bác tài khác thì chủi xéo:

-Chổ nào bồi thì mấy ổng lo còn chỗ lở thì kệ mẹ để dân tự lo.

Để xem đường làng nầy tới bao giờ phải “vá“ lại nữa!?

Thanh Thản Nhiên

Vá đường

VĂN CHƯƠNG

Truyện Ngắn

Những bài viết của Bất Khuất