C̉N CHÚT G̀ ĐỂ NHỚ ĐỒI CHU PAO

Hồi c̣n rất bé, mấy Ông Anh họ có một lần dẫn NNS về thăm Phố núi Pleiku, rồi ngược Bắc lên KonTum. Thành phố núi với cái ngây ngây lạnh thật giống Dalat Quê nội của NNS. Có ḍng sông chảy ngược qua Lào, từ Đông sang Tây, chứ không xuôi về biển (như Hội Trùng Dương). Nh́n hoa Dă Qú nở vàng trên triền đồi, ḷng người thật nôn nao. Ngày ấy NNS có lần sững sờ nh́n dốc đá dựng đứng khi xe chạy qua Đường 14, xuyên Đèo Chu Pao, mà vẫn c̣n mang ấn tượng cho đến hôm nay. Dù sau bao năm lưu lạc nơi xứ người, tiếp xúc và bị ảnh hưởng một phần nào nền Văn hóa Phương Tây, nhưng NNS vẫn giữ chặt được Bản sắc Á Đông của ḿnh, thoáng hiện về một Quê nhà xa lắc xa lơ đó, mà thương mà nhớ. NNS vẫn c̣n thuộc ḷng mấy câu Thơ (H́nh như của Nhà Thơ Mường Mán th́ phải, chắc phải nhờ các bậc Đàn Anh: Hoàng Xuân Sơn, Hà Nguyên Dũng, Phan Ni Tấn, Luân Hoán, Mạc Phương Đ́nh, Trần Kiêu Bạc...chỉ dùm cho NNS, trọn bài này, đăng đâu đó ở Văn...), mới diễn tả được hết nét "Phong trần, Hoang dă, nhưng thật Anh dũng" của những Người Lính miền Nam :
"....................................

Gió hú đầu cây chân đá dựng
Hoàng hôn thêm chạnh nỗi thương nhà.

Thương nhà Ta uống dăm bầu rượu
Nhớ bạn đành quên ngửa mặt cười
Đất đỏ bụi hồng thân gió cát
Mai về Quê cũ biết c̣n ai.

C̣n ai chinh chiến vui cùng lửa
Súng ngó Trời xanh mắt ngó rừng
Đêm đốt đèn soi ḿnh với bóng
Quê nghèo Em đó có rưng rưng...".

Sau này NNS đọc Thơ của Vũ Hữu Định, mới càng thấm thía hơn "vùng Đất đỏ Phố Núi của Lính ngày xưa". Đặc biệt đỉnh Chu Pao, đă đi vào ḷng người, từ năm xưa Mùa hè Đỏ Lửa và là một nét son Anh dũng của Quân Lực Miền Nam. Con đường "sạn đạo" chỉ vài cây số ấy đă phí phạm biết bao xương máu của người Việtnam ḿnh.
Lớp hậu sinh như NNS , bây giờ muốn biết về Chu Pao, con đường tắm máu của Quân Dù khi lui Quân về Pleiku, chỉ đành giở lại những trang sách cũ của Nhà Văn Phan Nhật Nam đọc để Tri ân và Ngưỡng mộ.

Trong pps Nhạc: C̣n Chút Ǵ Để Nhớ, Thơ Vũ Hữu Định, Nhạc Phạm Duy, Tiếng hát Vũ Khanh..có slide đầu là con đường độc đạo 14, ngang qua 2 bên dốc đá dựng đứng, là đồi Chu Pao
Bài viết ngắn dưới đây tuy không lột xác được về sự tàn khốc trong chiến tranh ở Chu Pao như nhà văn Phan Nhật Nam đă ghi lại trong Mùa Hè Đỏ Lửa, về sự hy sinh cao cả cho Tự do của những "Người Anh thật xứng đáng" trong cuộc chiến, hay sự phũ phàng man rợ như trong Nỗi Buồn chiến Tranh của Bảo Ninh...nhưng cũng thoáng hiện được thật nhẹ nhàn về một mảnh đời lính thật b́nh thường đâu đó trên miền đất đỏ Cao nguyên đau khổ này. Đọc để nhớ vùng Đất đỏ Cao Nguyên của Lính..
Sau pps có một bài Thơ Chẳng Hay của Vũ Hữu Định. Rất tiếc người Sĩ quan "Tiền đồn Biên giới" này đă mất đi khi c̣n quá trẻ, chỉ để lại 8 bài Thơ, nếu không hậu thế c̣n được thưởng thức những bài Thơ rất "Đời và Mượt mà" của Anh.

NNS


Bên cạnh quốc lộ 14, trên con đường huyết mạch nối dài từ Buôn Mê Thuột qua Pleiku đến Kontum, một căn nhà nhỏ nằm trơ trọi gần đỉnh đèo Chư Pao, một rặng núi cao chừng 1500 thước mà người Jarai gọi là Chư = Núi Pao. Căn nhà mái lá, vách trát đất bùn gần như cố bám víu vào sườn núi cheo leo dốc ngược, phía dưới là thung lũng sâu thăm thẳm..

Trời vào mùa xuân, tuy đă hơn 9 giờ sáng, mà mặt trời mới ló ra khỏi đám sương mờ bao phủ những ngọn núi trùng trùng điệp điệp và cánh rừng sâu ngút ngàn phía dưới. Tiếng chim rừng vang vọng trong cảnh vật mơ hồ huyền ảo để đón chào b́nh minh cũng như bắt đầu cho một ngày mới. Xa xa một con hoẵng cô đơn tép lên những tiếng rời rạc, âm thanh h́nh như không thoát ra khỏi vùng suơng mù dầy đặc.

Co ro trong ba bốn lớp áo dầy cộm cũng không xua được cái lạnh của núi rừng ngấm vào tận trong cơ thể, Sơn với chiếc bật lửa Zippo châm ngọn lửa vào chiếc đèn dầu hôi trên chiếc bàn bằng mấy khúc cây ghép lại. Ánh lửa tuy nhỏ nhưng cũng mang lại một chút ǵ ấm áp, dù chẳng đủ để xua làn sương băng giá. Lấy chiếc đóm bằng nan nứa chẻ mỏng, Sơn nhóm ngọn lửa hồng trên chiếc bếp ḷ bằng chiếc chảo gang đă vỡ. Bước vội ra ngoài múc chút nước c̣n sót lai trong chiếc vại sành đă mẻ miệng. Hơi lạnh ùa vào trong nhà như muốn dập tắt ngọn lửa leo lét vừa được nhúm lên. Căn nhà dường như ấm áp hẳn lên với ánh lửa chập chờn soi trên vách đất quét vôi trắng loang lỗ v́ nước mưa ngấm vào…

Qua cánh cửa hé mở, nh́n xuống con đường chạy ṿng chân núi quanh co, khúc khuỷu lúc ẩn lúc hiện sau tàng cây, gộp đá bàng bạc sương mù. Trên con đường đèo độc đạo này, xưa kia đă xẩy ra những trận đánh kinh hồn đẫm máu, nhất là vào năm 1972. Bom đạn đă phá tan tành nhửng xe cộ, súng ống và nghiền nát thịt xương con người, máu đỏ đă nhuộm thắm cỏ cây, hốc đá dọc theo con đường tử lộ. Bây giờ cây cối, giây leo đă phủ kín mọi chỗ cũng như thời gian đă xóa mờ h́nh ảnh thảm khốc ngày nào...

Ngoài hiên những ḍ phong lan đủ loại mang về từ các cánh rừng núi Tây nguyên ngút ngàn tiếp nối trong khu vực tam giác Kontum, Cheo reo và Pleiku: Hạc đính (Phaius tankervillae) với những chiếc lá xanh to bản và những ḍ hoa thẳng đứng cao gần một thước, mầu hoa ngoài trắng trong nâu cúi mặt e ấp như những cô gái c̣n đương hàm tiếu, Chu đinh (Spathoglotis plicata) với những bông hoa vắt vẻo ở đầu cành mang mầu tím Huế, mầu áo của những nữ sinh Đồng Khánh. Vài khóm Tục đoạn (Pholidota articulata) mới nhú mầm xanh trên ngọn gần như đă chết khô. Đây đó vài cụm Hoàng kiếm lan (Cymbidium finlaysonianum) lá dài và cứng mầu xanh bóng loáng có những chùm hoa mầu hổ phách buông thơng dài hơn một thước, bên cạnh là những khóm lan Hoàng thảo xương khô (Den. mannii) thân khẳng khiu gầy guộc như chiếc xe điếu trúc...

Năm đó Sơn vừa tṛn 18 tuổi, cái tuổi hăy c̣n hồn nhiên, chàng đă bị cuốn hút vào ṿng lửa đạn. Sau những tháng ngày thụ huấn quân sự, Sơn được bổ xung cho một đơn vị thám báo tại miền rừng rậm núi cao. Khu rừng này đầy rẫy những cụm lan rừng, một thứ hoa lạ lùng đối với chàng thư sinh chỉ biết vúi đầu vào trong sách vở. Sinh ra và lớn lên trong một thành phố nhỏ bên bờ sông Hậu, ghe thuyền dưới sông và xe cộ trên bờ lúc nào cũng tấp nập vội vă, bỗng dưng bị ném vào một khung trời hoàn toàn xa lạ. Khác lạ từ khóm cây ngọn cỏ, đồi núi chập chùng, rừng già hoang dă. Núi liền núi, rừng tiếp với rừng, đường ṃn quanh co hun hút. Ở đây, dân chúng thưa thớt họa hoằn mới có một xóm nhà hiu hắt của những người kinh và một vài buôn của người thựơng bắt đầu bằng chữ Plei như Plei Mei, Plei Me rong v.v... Con đường đèo uốn khúc quanh co, lên dốc,xuống đèo thỉnh thoảng mới có bóng dáng một vài thổ dân mang nấm, mang măng ra vệ đường bán cho những chiếc xe đ̣ qua lại. Lâu lâu một đoàn xe nhà binh hay xe thiết giáp nặng nề di chuyển, tiếng máy xe gầm rú vang trời, bỏ lại phía sau những đám bụi mù phủ dầy thêm một lớp cho đám cây lá bên đường.

Ngày đó, khi đi dọc theo những con sông, con suối hoặc len lỏi qua những con đường ṃn vào buôn người Thượng chàng bắt gặp biết bao nhiêu loài phong lan kỳ ảo quyến rũ. Lan mọc trên thân cây cổ thụ hay trên những cành cây cao thấp phủ đầy tầm gửi. Lan mọc bên bờ suối trong vắt, uốn ḿnh qua những tảng đá rêu xanh trơn trượt hay trên vách đá vôi cheo leo bên bờ vực thẳm, chỗ nào cũng có những đóa phong lan dị h́nh, dị sắc. Những buổi thám thính quanh vùng Sơn đă góp nhặt khá nhiều hoa lan đủ loại.

Sơn c̣n nhớ rơ, sau mấy ngày lạc lối trong khu rừng rậm rạp âm u, chàng và đồng đội đành lội xuôi theo gịng suối cạn, hy vọng t́m về một bản người Thượng ở cuối nguồn nước. Vừa chui ra khỏi khu rừng rậm phủ đầy gai góc chàng nghe có tiếng cười đùa ṛn ră của những người con gái vang trong một khúc rừng hoang vắng. Ra hiệu cho đồng đội dừng lại và giữ im lặng, chàng ḅ theo những ghềnh đá cao hơn đầu người, len lỏi sau những khóm cây ḷa x̣a che khuất.

Một khoảng rừng thưa hiện ra trước mặt, cây cối h́nh như đă được tạo hóa xắp đặt vây quanh một vùng lâm tuyền hạ giới. Giữa khoảng trời quang đăng và làn nước trong xanh quyến rũ đó một bầy thiếu nữ, toàn thân không một mảnh vải, thản nhiên tạt nước đùa nghịch. Duới ánh nắng, những mảng da thit trắng hồng tương phản mầu lá cây rừng xanh thẫm. Những ṭa thiên nhiên lồ lộ, những đồi núi rung rinh gợi cảm nổi bật bên đám cỏ mượt mà ở vùng cấm địa làm cho chàng có cảm tưởng là ḿnh lạc đến chốn Đào Nguyên tiên cảnh. Trong số này có một người có vẻ cao lớn hơn, da dẻ cũng trắng trẻo hơn và trên má bên trái có một bớt chàm khá lớn. Mới đầu Sơn nghĩ rằng đó là những thổ dân tắm sưối, nhưng không, giọng nói của bầy thiếu nữ trong trẻo rơ ràng như giọng người miền suôi cả Nam lẫn Bắc.

Chưa kịp nhận định hay có một phản ứng nào rơ rêt, bên kia gịng nước bỗng một đám người áo xanh, nón cối xuất hiện. Bầy con gái vội vă lên bờ mặc quần áo, nhập bọn và mất hút sau những lùm cây xanh tốt. Hoảng hồn, Sơn và đồng đội nằm yên bất động rồi lặng lẽ rút lui.

Vài hôm sau, chàng lại gặp khuôn mặt có vết chàm và thấy tiếng nói trong trẻo đó khi hỏi mua những khóm phong lan treo trước cửa một căn nhà trên đường đi đến sóc Polei Krong. Sơn giả vờ như không biết chuyện tắm suối và cũng chẳng thèm để ư tới vết chàm trên khuôn mặt diễm kiều. Nàng vui vẻ cởi mở tiếp đón và chàng cũng không ngần ngại làm quen. Tiếp theo sau, một vài lần ḥ hẹn trong quán cà phê hay ngắm cảnh hoàng hôn bên đồi lộng gió, họ quấn quưt lấy nhau như nam châm cuốn hút mạt sắt vụn. Sơn quàng lên chiếc cổ trắng ngần một tấm khăn quàng mầu hồng phấn. Thảo tặng chàng một khóm lan Nhất Điểm Hồng (Dendrobium draconis) với chùm hoa cánh trắng, nhi mầu vàng cam. Thân cây c̣n non có những cọng lông đen xuốt từ gốc tới ngọn, nàng giải thích mầu trắng là mầu tượng trưng cho sự trinh bạch và một chấm mầu đỏ hồng nói lên tấm ḷng thủy chung như nhất. Ôm nàng vào ḷng, Sơn đùa cợt hỏi:
Thế c̣n những cụm lông tơ đen mượt tượng trưng cho cái ǵ hở em?

Thảo đỏ mặt và tặng cho chàng một cái lườm tưởng chừng như siêu thành đổ quách. Nàng cũng không ngần ngại cho Sơn biết rơ về việc nàng giả dạng vào rừng kiếm lan nhưng thực ra gia đ́nh nàng bị bắt buộc phải tiếp tế lương thực, thuốc men cho đám người lẩn trốn trong đó.

Ư hợp tâm đầu, cùng một sở thích yêu mến loài hoa của rừng sâu núi thẳm, cùng chán ghét cuộc chiến tranh huynh đệ tương tàn, một cuộc chiến cho những chủ nghĩa ngoại lai làm cho xứ sở tan hoang, gia đ́nh tan nát Họ hẹn cùng nhau khi đất nước thanh b́nh sẽ về đây sống cuộc đời b́nh dị giữa đám hoa cỏ thiên nhiên. Thế rồi một hôm trên đường đến chỗ hẹn, Sơn bị bọn người lạ mặt bắt đi. Vào tới rừng sâu, họ trói chặt chàng vào gốc cây rồi rủ nhau xuống suối bắt cá. Đương nghĩ quẩn quanh t́m phương kế trốn thoát, Thảo bỗng xuất hiện, cởi trói cho chàng và cùng nhau đào tẩu. Họ chưa kịp hoàn hồn bàn tính những chuyện ǵ phải làm trong ngày tháng sắp tới, chiến tranh đă bùng nổ khốc liệt và tàn nhẫn hơn bao giờ hết. Núi rừng Tây nguyên bị bom đạn giáng xuống long trời lở đất. Trận chiến diễn ra liên tiếp trên con đường đèo, trên khắp mảnh đất quê hương đă cằn cỗi lại càng thêm cằn cỗi.

Nhưng rồi chiến tranh cũng đến lúc phải chấm dứt, người lính hai bên ngỡ ngàng trở về với một nỗi chán chường, nhưng tạm an ủi rằng ḿnh không phải như các đồng đội đă bỏ xác trên chiến đia, hy sinh cho một cuộc chiến tranh vô nghĩa. Sau 3 năm là tù cải tạo, Sơn trở về, mới hay gia đ́nh chàng không c̣n một ai sống sót trong một cuộc hải hành đau thương khổ ải. Người dân lúc này sống trong sự thiếu thốn và trong sự đổi thay khắc khổ về mọi mặt. Không thân thich, không nghề nghiệp chuyên môn và nhất là không c̣n hộ khẩu, Sơn không c̣n ǵ để lưu luyến chốn phồn hoa đô hội. Chàng trở về Tây Nguyên hy vọng gặp lại người xưa cùng nhau thực hiện mộng ước ngày nào. Chàng dựng một căn nhà nhỏ bên đèo Chu Pao mong gợi sự chú ư của nàng và t́m lan, kiếm măng nấm sinh nhai độ nhật. Nhưng đă năm năm, rồi mười năm trôi qua từ thôn trên, bản dưới, xóm nhỏ quận huyện, chàng hỏi thăm khắp nơi cũng chẳng t́m ra tung tích.

Ngày qua tháng lại, Sơn đành sống im ĺm, câm nín với một cuộc đời vô vọng như lũ cây rừng, như gịng suối quanh co. C̣n đâu những ngày má kề má, vai tựa vào nhau, đôi tay quấn quưt! Giọng nói thanh tao thánh thót như tiếng chim rừng, tiếng cười gịn ră chỉ c̣n vang lên trong tâm khảm. Gịng suối trong vắt hiền ḥa với những khóm lan đủ mầu, đủ sắc chẳng c̣n là nơi lư tưởng. Ánh trăng thu vằng vặc treo trên đầu núi chẳng c̣n là ánh trăng thơ mộng ngày nào, tất cả chỉ c̣n là một mảnh trăng cô đơn, lạnh lẽo, buồn thiu...

Mấy ngày qua, một chiếc xe du lịch nhỏ ṿng lên lượn xuống khúc đèo Chu Pao, vài ba lần dừng lại trước căn nhà nhỏ cổng khóa im ĺm, sau đó xe chạy qua Trung Nghĩa lên Kontum, đổ sang Lệ Trung, trở về Pleiku, băng sang Plei Rong rồi trở lại Plei Roh. Cuối cùng xe cũng dừng lại trước căn nhà nhỏ lúc này cổng đă rộng mở. Từ trong xe, một thiếu phụ xinh đẹp buớc ra. Ví khoác trên vai, áo thun mầu lá mạ úa bó sát ṿng ngực nở nang, chiếc quần ḅ hơi chật ôm lấy đôi chân dài có những ngón sơn mầu đỏ chót. Bước lên vài bậc đá c̣n ướt sũng sương đêm, nàng chẳng thèm để ư tới những ḍ lan treo trên giàn hay bầy la liệt dưới đất lên tiếng:
Làm ơn cho tôi hỏi thăm...

Trong nhà, Sơn c̣n đang đê mê với khói thuốc lào, một thú đam mê học được từ ngày sống trong trại cải tạo. Khi nghe giọng nói trong thanh, chàng vội vă bước ra.

Thiếu phụ chăm chú ngắm nh́n người đàn ông trước mặt. Đầu bù, tóc rối, hàm râu lởm chởm như cả tháng không biết đến lưỡi dao cạo. Măt mũi lờ đờ v́ c̣n say thuốc.. Chiếc áo nhà binh cũ kỹ, cổ và vai áo đă sờn. Tay áo và trước ngực vài ba lổ thủng. Thân h́nh c̣m cơi trong chiếc áo rộng thùng th́nh.
Anh Sơn! Có phải anh Sơn đó không?

Sơn mở to con mắt ngờ vực nh́n người thiếu phụ từ đầu tới chân. Nàng quá sang và quá đẹp, gương mặt tuy không son phấn nhưng sáng hơn trăng rằm, mi thanh mục tú khác hẳn với những phụ nữ quanh vùng. Chiếc mũi dọc dừa và đôi môi mọng đỏ hồng, chiếc má phinh phính có núm đồng tiền, lại không có vết chàm đâu có phải cô Thảo ngày xưa. Đôi bông tai, sợi giây chuyền và chiếc nhẫn hạt soàn ở tay nói lên vị thế của nàng. Sơn ngần ngại đáp:

- Phải tôi là Sơn! xin lỗi cô là ai?

- Trời ơi! Anh không nhận ra em sao? Em là Thảo đây?

Thiếu phụ ̣a lên khóc nức nở.

- Thảo đấy ư! em...... à cô sang trong và xinh đẹp quá làm sao tôi có thể nhận ra…

Phút giây cảm động trôi qua, mời Thảo vào trong nhà ngồi trên chiếc ghế gỗ duy nhất bằng những cành cây ghép lại. Sơn kể lể những chuyện đă xẩy đến cho chàng và những ngày t́m kiếm và chờ mong. Thảo cũng cho chàng biết chiếc bớt trên má đă nhờ phẫu thuật tinh vi lấy đi từ mấy năm nay.

Chắc hẳn anh c̣n nhớ, ngày 17 tháng 3 năm đó, gia đ́nh em theo chân đoàn quân, đoàn xe và đoàn người di tản đủ cả quân lính, gia đ́nh và dân chúng bồng bế nhau rùng rùng bỏ chạy theo con đường liên tỉnh lộ 7, con đường của tử thần từ Pleiku qua Cheo Reo về Tuy Ḥa. Phải gọi là con đường của tử thần v́ cái chết luôn luôn rập ŕnh kề cận, người ta không những chết v́ đói khát, chết v́ pháo kích, phục kích và truy kích mà c̣n chết v́ giẫy đạp lên nhau để t́m đường sống. Thật là đoạn đường kinh hồn táng đởm, xác người, xác xe, súng ống, xe tăng, đại bác ngổn ngang khắp nơi khắp chốn.

Cuối chúng em cũng về tới Tuy Ḥa nhưng nơi này đă bỏ ngỏ. Mọi người dồn ra cửa biển, thấy một chiếc thuyền tuy đă chật ních những người chúng em cũng nhào tới. Thuyền chạy ra khơi và sau cả tuần chịu đựng đói khát và sóng quật gió vùi chúng em đến Vũng Tầu, nhưng chẳng bao lâu đoàn người khốn khổ lại chen lấn xuống tầu ra biển. Một lần nữa người ta lại xô đẩy, giầy xéo lên nhau nhưng may thay vào phút chót gia đ́nh em được tầu Mỹ cứu vớt và đưa tới Hoa Kỳ.

Suốt trong thời gian ở trại ty nạn và mười mấy năm chật vật sống ở quê người không lúc nào em không tưởng nhớ tới anh. Em đă t́m anh qua Hội Hồng Thập Tự, qua bạn bè, nhắn tin trên báo, nhờ người ở Việt Nam thăm hỏi. Nhưng t́m anh như thể t́m chim, t́m anh cũng như t́m chồng giữ chốn ba quân, t́m hạt cát trắng trong băi sa mạc mênh mông. Em đă trở về hai lần để kiếm anh, nhưng những lần trước, không được phép lên đây, em phải thuê người lên t́m đều không thành công.

Lần này tấm ḷng chung thủy của em đă được Đất Trời chứng giám. Em muốn cùng anh rời bỏ nơi chốn đau thuơng này đến một phương trời xa lạ. Nơi đó chẳng tuy chẳng phải là quê hương bản thổ, chẳng phải là nơi khi xưa chúng ta đă hằng nguyện ước, nhưng nơi đó có t́nh người, nơi đó có tự do. Nơi đó cảnh vật hoàn toàn khác biệt với quê nhà, nhưng nơi đó chúng ta có thể thực hiện ư nguyện của ḿnh. Ở nơi đó em đă có một vườn lan cho anh. Vườn lan có đủ mầu đủ sắc có đủ cả: Long Tu, Kim điệp, Dă hạc, Huyết nhung và có bông lan Nhất Điểm Hồng này luôn luôn trông mong, chờ đợi anh...

Căn nhà nhỏ từ đó bị bỏ hoang, chẳng c̣n ai lai văng. Xe cộ và những ngưới qua lại chẳng ai để ư rằng nơi đây đă có một căn nhà với giàn phong lan trước cửa.

Bốn năm sau, trên đỉnh Chu Pao một chiếc xe chạy đi, chạy lại và dừng lại trên con đường đèo trước cửa căn nhà năm xưa. Nơi đây cây cỏ và giây leo không tên đă phủ kín mặt tiền và bậc đá. Một thiếu phụ bước ra khỏi xe, tay bưng một chiếc hộp nhỏ, tay dắt một bé trai ngộ nghĩnh. Người tài xế rẽ cây vạch lá giúp cho người thiếu phụ bước lên. Căn nhà đổ nát chỉ c̣n là một đám kèo cột ngổn ngang, vách đất xiêu vẹo mục nát. Cỏ dại và những đám giây b́m b́m cùng nhăn lồng quấn quưt lấy nhau. Thiếu phụ nước mắt lưng tṛng, nh́n quanh một ṿng rồi đặt chiếc hộp trên một gộp đá. Người tài xế bước vội xuống xe, bưng lên một mâm trái cây, hương đèn và đặc biệt nhất là một lẵng hoa toàn những đóa lan Nhất Điểm Hồng kết lại.

Anh Sơn! Em đă làm theo ư nguyện cuối cùng của anh. Hôm nay em và con mang anh trở về chốn cũ. Nơi mà em đă gặp anh và trở lại t́m anh. Đây là nơi chốn mà anh yêu thương gắn bó và c̣n trăn trở cho đến giây phút cuối cùng. Anh yêu quư! chúng ta không được chung sống với nhau khi tuổi thanh xuân, chúng ta cũng chẳng được cùng nhau nắm tay đi hết cuộc đời. Nhưng may mắn thay lời cầu nguyện của em đă được tổ tiên phù hộ cho em t́m thấy được anh và sống với anh một thời gian tuy quá ngắn ngủi, nhưng đền bù cho em bao mỗi nhớ thương đă được trọn vẹn. Anh ơi! ông trời nỡ ḷng nào đoản mệnh anh để cho em phải bơ vơ nơi đất khách, em rất đau ḷng. Anh ra đi để lại cho em một nỗi nhớ thương vô hạn, nhưng may mắn thay, anh đă để lại cho em một gịng máu. V́ đứa con này, v́ giọt máu của anh em sẽ cố gắng phấn đấu vượt qua mọi trở ngại nuôi nó nên người...

Nước mắt chan ḥa, Thảo mở chiếc hộp, bốc một nắm tro soa soa vào ḷng bàn tay đưa lên khấn khứa rồi tung lên theo làn gíó thoảng. Khói hương và tro bụi làm cho khoảng không gian trở nên mù mịt.

- Anh Sơn! Xin anh hăy yên giấc ngàn thu. Anh yêu quư! Mẹ con em xin vĩnh biệt anh, anh ơi!.

3 giờ chiều hôm đó, chiều ngày 17 tháng 3 năm 2005, chiếc xe hơi mang theo người thiếu phụ và đứa con nhỏ rời khỏi đèo Chu Pao, hướng về phía Liên tỉnh lộ 7, con đường mà 30 năm trước đây, chỗ nào cũng tràn đầy những h́nh ảnh kinh hoàng, thảm khốc.

Placentia 2006
BÙI XUÂN ĐÁNG

Thơ: Mạc Phương Đ́nh
Ngày trở về

bảy tám năm giữa rừng sâu núi thẳm
ta hôm nay như con sáo sổ lồng
đường phía trước tưởng chừng xa vạn dặm
biết có c̣n một chỗ để về không?

mắt ngơ ngác nh́n con đường lạ lẫm
chiếc áo tù qua năm tháng bạc phai
đám cây cỏ cũng nghiêng đầu từ giă
đôi bàn chân tung những bước thật dài
đă lâu lắm không ghé về Tiên Phước
bạn bây giờ có lẽ chẳng c̣n ai

chiếc xe đ̣ khặc khừ nằm nhả khói
khách trên xe thấy lạ ngẩng lên nh́n
những đôi mắt đượm nét buồn ái ngại
ta trở về, liệu c̣n chút niềm tin?

mấy đồng bạc trao cho người tài xế
anh cười vui "chở giúp, khỏi đưa tiền" ..
ḍng xúc cảm chợt trôi về, dịu ngọt
ḷng như quen, rộn ră chuyện hàn huyên

ngày ra tù, ta trở về, vậy đó
thù đưa ta đi trừng phạt, đọa đày
ta cứ tưởng t́nh người là dâu bể
đâu có ngờ những ấm áp hôm nay.

 


TÀI LIỆU

QLVNCH

Tháng Tư đen


Video về quân cách lễ nghi
Cách thức đeo dây biểu chương...
Lễ nghi quân cách - Vị trí các lá cờ và toán quốc quân kỳ
Quân phục, cấp hiệu, huy hiệu... QLVNCH
Tiến tŕnh h́nh thành Quốc Kỳ & Quốc Ca VN  
Tim hiểu về ngày Quân Lực VNCH 19-6
Lịch sử Hướng Đạo Quân Đội Việt Nam Cộng Ḥa  
và Trường Trung Học Vơ Khoa Thủ Đức
 
Đệ nhất Cộng Hoà - Ngày Quốc Khánh 26 tháng 10
Vài Nét Về Quân Lực VNCH Và Sự H́nh Thành Ngày Quân Lực 19.6


Gươm lạc giữa rừng hoa  
“ Triều đại “ Tổng Thống lạ lùng nhất lịch sử Hoa Kỳ  
Sắc lệnh về quần đảo Hoàng Sa
Vị Tổng Thống vĩ đại của nước Mỹ
Giờ phút cuối cùng của một thành phố – Tháng 3 - 1975
Từ chiến trường Khe Sanh đến chiến dịch Tết Mậu Thân   
5 điều có thể bạn chưa biết về lá cờ Hoa Kỳ
Sự ra đời của chữ quốc ngữ...
Nh́n lại cuộc Chiến tranh Triều Tiên 1950 – 1953
Lời phản biện tại buổi tŕnh chiếu sơ lược
phim the Việt Nam War
 
Không quên biến cố kinh hoàng 11 tháng 9 – 2001 !  
140 chữ với mẹo nhớ Hỏi, Ngă & chính tả  
Cuộc tổng khởi nghĩa cướp chính quyền ngày 19/8/1945 tại VN  
Vị Tổng Thống giữ chức vụ lâu nhất Nước Mỹ  
Tổng Thống Abraham Lincoln  
Video về quân cách lễ nghi
VNCH 10 ngày cuối cùng...
Bảo vệ an toàn cho công dân Hoa Kỳ khi ở Việt Nam
Lễ Hùng Vương
Cần bảo trọng niềm tự hào dân tộc  
Luận về Tậm Lư Chính Trị  
Từ chến trường Khe Sanh đến chiến dịch Tết Mậu Thân  
Cố Tổng Thống Ronald Reagan và… H.O.  
Diễn tiến cuộc đảo chánh lật đổ Ông Ngô Đ́nh Diệm  
Tại sao có cuộc đảo chánh lật đổ ông Ngô Đ́nh Diệm  
Ai ra lệnh giết Ông Ngô Đ́nh Diệm? Tại sao?

Một tài liệu 42 năm cũ  
Dựng Lại Quốc Kỳ Việt Nam nền vàng ba sọc đỏ 
Quốc Kỳ chúng ta giương cao khắp nơi

Tài liệu về Hải chiến Hoàng Sa năm 1974  
Những điều nên biết về Medicare 2016
Remember C-Rations?  
Ai đă bắn nát chân Tướng Nguyễn Ngọc Loan?  
Tướng lănh VNCH  
Bài phỏng vấn cố Tổng Thống Nguyễn Văn Thiệu  
Hồi kư về Tướng Lê Văn Hưng và trận An Lộc 
Sư Đoàn 23 Bộ Binh và cuộc quyết chiến Ban Mê Thuột tháng 3, 1975
Đại Tá Nguyễn Văn Cư
Trường Sa: Băi Cỏ Mây
Thiên Thần Mũ Đỏ ai c̣n ai mất
Tổng Thống Trần Văn Hương những ngày cuối tháng Tư 1975 tại Sài G̣n
Chuyện của một ngôi trường  
Luận về khoa bảng  
Liên Hiệp Quốc và vấn đề: Bảo vệ nhân quyền  
Phiếm luận về mộng mơ qua văn chương và triết học  
Chính sách thuế khóa
Cách viết hoa trong tiếng Việt
Đoàn thể Xă hội và Sinh hoạt Chính Trị
Học Viện Quốc Gia Hành Chánh
John Paul Vann, một viên tướng CIA
Văn hóa ảnh hưởng ngôn ngữ như thế nào?
Một vài nét về văn hóa Việt Nam  
Tiếng Việt ba miền - Tiếng nào là ‘chuẩn’ ?  
TT Ngô Đ́nh Diệm đă từng giúp gạo cho dân Tây Tạng tỵ nạn tại Ấn Độ?  
HCM đă âm mưu bán nước từ năm 1924  
Vài nét về hoạt động của Biệt Kích Dù tại Bắc Việt
Hải chiến Midway  
Adm Chester Nimitz  
Nguồn gốc thuyết âm dương tám quẻ...
SĐ Nhảy Dù và cuộc hành quân Lam Sơn 719  
Những trận đánh đi vào quân sử 
Nguyên nhân xụp đổ VNCH 1975
Hậu Quả Của Việc Hoa Kỳ Bỏ Rơi Đông Dương
Tưởng Niệm Vị Tướng Của Mùa Hè Đỏ Lửa
Thuyết bất biến
Chương tŕnh chiêu hồi của VNCH
Chiến tranh Việt Nam (1945-1975)
50 năm đọc và coi lại clip cuộc đảo chánh 1963
An Lộc anh dũng  
Nguyên do chính khiến VN bất tử  
Người cha đẻ hành khúc "Lục Quân Việt Nam"...
Trận Ấp Bắc: Thực tế và huyền thoại
Vài nét hoạt động của Biệt Cách Dù tại Bắc Việt
Cảnh Sát Dă Chiến VNCH
Trung Đoàn 44 trong Mùa Hè Đỏ Lửa ở Kontum
QLVNCH - 1968-1975
Vua Duy Tân
Lịch pháp bách Việt
Đại đội 72, TĐ7 ND mất tích trên chuyến bay định mệnh ngày 11 tháng 12 năm 1965
Nhảy Dù và Cổ Thành Đinh Công Tráng
Nhân chứng lịch sử: Mậu thân Huế
Trận KAMPONG TRACH 1972
Trả lại sự thật v/v Sư Đoàn 3BB lui binh...
Thống Tướng Lê Văn Tỵ
Tướng Đỗ Cao Trí và Tôi
Những ngày cuối cùng của QLVNCH
Tướng Dư Quốc Đống
Dư âm Cửa Việt
Tướng NGÔ QUANG TRƯỞNG...
Lịch sử Cảnh Sát Quốc Gia VNCH
Người Nhái VNCH
Mùa hè đỏ lửa 1972
Không Quân VNCH và Chiến trường An lộc
NT Nguyễn Mạnh Tường
Tưởng niệm Quốc Hận 30 tháng 4
Bậc thầy vĩ đại
Quân Dù tiến về thành nội Tết Mậu Thân  
Một ngày với Đô Đốc Chung Tấn Cang
Tr/T Huế, chiến binh anh dũng và trung thành với Tổ Quốc  
Sinh Vi Tướng, Tử Vi Thần - Trung Tướng Dương Văn Đức
Viễn thám
Hổ Cáp - Gia đ́nh 9 Kỵ Binh cuối tháng tư 75
Cố Thiếu Tướng Trương Quang Ân
Sống anh dũng, chết hiên ngang
Chuyến công tác cuối cùng
Cái chết của Cố Thiếu Tá BĐQ TRẦN Đ̀NH TỰ
Chuyện một người chiến binh...
Tổng Thống Ngô Đ́nh Diệm
Tháng 3 buồn hiu...
Người Lính Ǵà Không Bao Giờ Chết
Thành h́nh của Quân Lực VNCH
Hăy thắp cho anh một ngọn đèn
Những ngày cuối cùng của Truờng Bộ Binh
Một chuyến đi toán phạt
Những NT Vơ Khoa TQLC
Tôi nh́n đồi 31 thất thủ
Ngày tàn cuộc chiến
Tiểu Đoàn 5 Dù - Trấn thủ B́nh Long; thượng kỳ Quảng Trị
Quân trường
Những người lính bị bỏ rơi
Tết với người lính cũ
Thái Dương - Nguyễn Văn Xanh
Phi vụ Tống Lệ Chân
Trên đỉnh Chu Pao
Trung Tá Nguyễn Văn Cư
Vài biến cố đàng sau mặt trận Tây Nguyên 75
Trận đánh phi trường Phụng Dực...
Sinh nhật thứ 58 - Trường BB/TĐ
Trung Sĩ Vũ Tiến Quang
Mũ Đỏ, mũ Đen
Chân dung người Chiến Sĩ
CIA và các ông Tướng
Dựng Cờ
Bức tượng Thương Tiếc
Kẽm gai bọc thây anh hùng
Lịch sử h́nh thành QLVNCH
Văn tế Chiến Sĩ Trận Vong
Người lính VNCH trong mắt tôi (video)
Cà-fê nha, Chuẩn Úy?
Chân dung người lính VNCH
Chiến thắng An Lộc 1972
Quảng Trị - Mùa hè đỏ lửa
Trương Văn Sương - Người tù bất khuất
Chết trận Đồng Xoài
Ư nghĩa ngày QL 19/6
Viết cho ngày QL 19/6
Sự h́nh thành QL 19/6
Nhân ngày QL 19/6
Tâm t́nh ngày QL 19/6
Bối cảnh chính trị quân sự trước 19/6
VNCH bị bức tử
Thủ Đức... gọi ta về
Chân dung người lính VNCH
Sự thật về cái chết của Tướng Lê Văn Hưng
Người lính không có số quân
Giày Saut trong tử địa
Chuyện tháng 4 của những chàng BK
Trung Tá CSQG Nguyễn Văn Long
Những v́ sao thời lửa đạn
Mùa hè đỏ lửa: Phần 1, Phần 2, Phần 3
Lịch sử chiến tranh VN từ 1945...
Thời chinh chiến
Tiểu Đoàn 5 Dù
Tưởng niệm Tướng Trần Văn Hai
Vài kỷ niệm với Tướng Lê Nguyên Vỹ
Tiểu Đoàn 42 BĐQ - Cọp Ba Đầu Rằn
Địa Phương Quân và Nghĩa Quân QLVNCH
Những người trở về với đại gia đ́nh dân tộc
Khe Sanh trong ṿng vây
Vietnam, Vietnam
Từ Mậu Thân 68 đến mùa hè đỏ lửa 72...
Trận đánh Đức Huệ
Lam Sơn 207A - Khe Sanh
Trận chiến Khe Sanh
Mật trận Thượng Đức - 1974

Linh Tinh

Người cha đẻ hành khúc "Lục Quân Việt Nam"...
Quốc Kỳ và Quốc Ca Việt Nam
Việt Nam Quốc Dân Đảng
Vua Duy Tân
Lịch pháp bách Việt
Cái chết trong tù CS của cựu Thủ Tướng Phan Huy Quát
Sự đáng sợ cuả nước Mỹ
Oan hồn trên xứ Huế
Sau 42 Năm, Nh́n Lại Vụ Tết Mậu Thân
Mưa Đồng Tháp Mười
Chăn gối với kẻ thù
Ông Lộc Hộ - Anh hùng vô danh
Cải cách ruộng đất...
Giờ thứ 25
Biến động miền Trung
Người Mỹ phản bội chúng ta
cs nằm vùng
Những ngày cuối của TT Nguyễn Văn Thiệu ở SG
T́m hiều về h́nh Tiếc Thương và Vá Cờ
Tháng Tư đen
Giờ phút hấp hối Thành Phố Đà Nẵng
Ai giết đức thầy Huỳnh Phú Sổ
H́nh ảnh VN từ 1884-1884
Thổn thức cho VN
Valentine trong di sản Chiến Tranh
Hoàng Hậu Nam Phương
Thảm sát ở Tân Lập
Hố chôn người ...
T́nh h́nh nhân quyền ở VN năm 2007
Người Việt xây thành Bắc Kinh