Lê Thương
Tết Nguyên Đán là ngày lễ truyền thống lớn nhất trong năm của Việt
Nam. Ngày Tết không những là ngày thiêng liêng của người Việt mà nó
c̣n mang sắc thái văn hóa đặc thù của dân tộc ta. Trên bầu trời cao,
những cánh én đă về, mùa Xuân đă trở lại với vạn vật. Những cành lá
trơ trụi của mùa Đông đă chuyển ḿnh với những mầm non, với lá xanh
mơn mởn. Trong bốn mùa, Xuân là mùa của ngàn hoa tươi thắm, với
những cành lộc non xanh tươi v́ thế mùa Xuân được người đời ưa
chuộng hơn cả. Trong niềm rạo rực đón Xuân, Hàn Mạc Tử đă sáng tác
bài “Mùa Xuân Chín”, xin hăy nghe:
Trong làn nắng ửng khói mơ
tan,
Đôi mái nhà tranh lấm tấm vàng.
Sột soạt gió trêu tà áo biếc,
Trên giàn thiên lư – bóng xuân sang.
Sóng cỏ xanh tươi gợn tới trời,
Bao cô thôn nữ hát trên đồi;
Ngày mai trong đám xuân xanh ấy,
Có kẻ theo chồng bỏ cuộc chơi.
Tiếng ca vắt vẻo lưng chừng núi,
Hổn hển như lời của nước mây.
Thầm th́ với ai ngồi dưới trúc,
Nghe ra ư vị và thơ ngây.
Khách xa gặp lúc mùa xuân chín,
Ḷng trí bâng khuâng sực nhớ làng.
“Chị ấy năm nay c̣n gánh thóc,
Dọc bờ sông trắng nắng chang chang?”.
Sau 37 năm lưu lạc nơi đất khách quê người, cứ mỗi lần Tết đến người Việt tha hương khắp năm châu cảm thấy ḷng nao nao nhớ lại những mùa Xuân êm đềm mang nhiều kỷ niệm nơi cố quốc và cảm thấy thấm thía qua những vần thơ “Xuân Tha Hương” của Nguyễn Bính:
Bốn biển vẫn chưa yên sóng
gió,
Xuân nầy em chị vẫn tha hương.
Vẫn ăn cái Tết ngoài thiên hạ,
Son sắc say hoài rượu bốn phương.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Em đi non nước xa khơi quá,
Nỗi độ Xuân về bao nhớ thương.
Mỗi độ Xuân về em lại thấy,
Buồn như tên lính ở biên cương.
Chữ Tết Nguyên Đán mang các nghĩa: Tết do chữ
Tiết, có nghĩa là ngày lễ; Nguyên có nghĩa là bắt đầu; Đán có nghĩa
là buổi sớm mai.
Vậy Tết Nguyên Đán là ngày mở đầu cho một năm mới với nhiều hy vọng
và may mắn mới.
Đúng ra phải dùng cả ba chữ Tết Nguyên Đán, nhưng người Việt ta có
tính giản dị nên chỉ gọi Tết hay Ngày Tết. Chữ Tết được dùng trong
nhiều thành ngữ như: Ngày Tư Ngày Tết, Năm Hết Tết Đến, Sống Tết
Chết Giỗ, Tết Nhất, Chợ Tết, Ăn Tết, Chúc Tết, Thiệp Tết, Quà Tết,
Lương Tết, Tết Thầy, Tết Xếp... Ngày Tết mang rất nhiều phong tục cổ
truyền và các phong tục này đă thấm nhuần trong ḷng người Việt Nam
từ xưa đến nay.
Sửa Soạn Tết
Ngay từ đầu tháng Chạp, ở thôn quê cũng như thị thành, thiên hạ đă
bắt đầu sửa soạn Tết. Nhà nhà lo mua heo, ḅ, gà, vịt để sẵn, rồi
c̣n mua nếp, đậu hầu chuẩn bị gói bánh chưng, bánh tét. Ngoài ra c̣n
muối dưa, nén hành, may sắm quần áo mới, sơn phết trang ḥang nhà
cửa, lau chùi bàn thờ, mua tranh, pháo, câu đối, cùng các loại bánh
mứt, trái cây, trà, rượu... C̣n những người thích chơi cảnh, chơi
hoa như các loại hoa hải đường, hoa mai, bích đào, thủy tiên... phải
lo vun trồng, cắt xén để hoa kịp nở vào đầu Xuân. Đa số người Việt
Nam chỉ lo ăn Tết có 3 ngày, tuy nhiên nhiều gia đ́nh, nhất là những
gia đ́nh khá giả chuẩn bị Tết trong nhiều tháng trước.
Chợ Tết
Khoảng trung tuần tháng Chạp, phố xá, chợ búa bắt đầu thêm nhộn
nhịp, nhất là các buổi chợ cuối năm càng tưng bừng tấp nập, đông đúc
kẻ bán người mua. “Đông như chợ Tết”. Vào những ngày chợ Tết hàng
hóa tràn ngập, nhiều gấp bội ngày thường, nào gian hàng vải, gian
hàng bánh mứt, hàng hoa, hàng trái cây, dưa hấu bày bán la liệt.
Thấy dưa hấu là thấy Tết. Dưa hấu lềnh khênh, chất cao thành đống.
Khách mua cố lựa những trái dưa khi cắt ra ruột đỏ tươi v́ người ta
cho rằng mua dưa đầu năm lựa đuợc những trái dưa ruột đỏ thắm thi
suốt năm gặp ṭan những điều may mắn. C̣n những người bán th́ trưng
bày những trái dưa mẫu ruột đỏ au để chiêu dụ khách hàng. Đặc biệt
là vào những ngày cận Tết, ta thấy các ông đồ Nho râu tóc bạc phơ g̣
ḿnh trên những tờ giấy hoa ở vỉa hè hay góc chợ, múa bút viết những
câu đối với những nét chữ “Rồng bay, Phượng múa” để bán cho những
khách hàng mua về dán ở nhà hay ở bàn thờ.
Đưa Ông Táo Về Trời
Một trong những cổ tục của ngày Tết là đưa ông Táo về Trời. Ông Táo
là cái bếp nấu cơm trong mọi gia đ́nh. Người ta tiễn ông Táo về Trời
bằng bánh mứt, thèo lèo, trà và pháo. Theo truyền thuyết, cứ mỗi năm
vào ngày 23 tháng Chạp, ông Táo cỡi cá chép bay về Trời để “báo cáo”
với Ngọc Hoàng mọi chuyện xảy ra dưới trần gian trong suốt năm qua.
Cây Nêu
Nói đến Tết, theo truyền thống, người Việt nghĩ ngay đến bốn thứ
điển h́nh là Cây Nêu, Hoa Mai, Bánh Chưng với Tràng Pháo:
Ở thôn quê, thiên hạ bắt đầu dựng cây nêu vào ngày 27 tháng Chạp,
trễ lắm là vào buổi chiều ngày 30 Têt, nếu tháng thiếu là ngày 29 và
hạ nêu vào ngày mồng 7 tháng Giêng. Nêu là cây tre dài chặt tới gốc
c̣n đủ ngọn lá, được dựng ở trước sân với một cỗ mũ nhỏ và một tảng
vàng buộc ngang thân, có nơi treo trên ngọn mấy chiếc khánh và bùa
chú mà người ta tin tưởng rằng có thể ngăn cản, xua đuổi tà ma xâm
nhập vào nhà để quấy phá gia chủ trong những ngày Tết. Riêng ở thành
thị v́ nhà cửa phố phường san sát không tiện trồng cây nêu nên ta
thường buộc cành đa, lá dứa ngoài ngơ. Có nơi thiên hạ rắc vôi ngoài
sân, ngoài cổng với h́nh bàn cờ, cây cung cùng tên bắn ra đằng trước
và hai bên, ngụ ư trấn giữ nhà cửa ngăn chận tà ma.
Cu kêu ba tiếng cu kêu,
Trông mau đến Tết dựng nêu ăn chè.
Vật điển h́nh thứ hai của Tết là hoa mai. Mai vàng là màu sắc đặc thù của ngày Tết, thấy mai là thấy Tết và mai vàng tạo niềm rạo rực, rộn ràng trong ḷng mọi người. Cho nên, dù giàu, dù nghèo thiên hạ nhà nào cũng tạo cho được một cành mai. Giàu có, khá giả không những tạo một nhành mai mà c̣n rước cả một cây mai to lớn đầy hoa về để trang trí nhà cửa trong những ngày Xuân. C̣n nghèo khó không mua nổi một nhánh mai tươi th́ cũng phải sắm cho được một cành mai giả để cũng có màu sắc Tết cho gia đ́nh.
Tết không mai không ai biết
Tết,
Mai không Tết chẳng thiết khoe vàng.
Vật điển h́nh thứ ba của Tết là bánh chưng. Tùy
theo tục lệ từng miền, người ta có bánh chưng hay bánh tét, đó là
hương vị không thể thiếu được của mọi gia đ́nh trong những ngày Tết.
Bánh chưng, bánh tét thường được ăn với thịt mỡ, dưa hành hay củ
kiệu. Trong lúc nh́n mai vàng nở trên cành, nghe những tràng pháo
Tết rộn ră mà ăn một lát bánh chưng hay một khoanh bánh tét với một
cục thịt mỡ và một miếng dưa hành là nuốt cả một mùa Xuân dân tộc
vào tâm hồn ta vậy.
Vật điển h́nh thứ tư của ngày Tết là pháo. Pháo là âm thanh, âm điệu
rạo rực nhất của ngày Xuân. Nghe pháo nổ là nghe như Tết đang reo
vang trong ḷng mọi người. Pháo bắt đầu nổ lác đác từ chiều 23 tháng
Chạp, ngày đưa ông Táo về Trời. Rồi đến Giao Thừa pháo càng rộ lên
cùng một lúc, xen lẫn trong những tràng pháo chuột là những tiếng
pháo đại nổ chát chúa, vang rền như những quả đạn pháo kích. Tết
đến, từ các cơ sở thương mại cho đến tư gia, nhà nào cũng đốt một
vài phong pháo để đón Chúa Xuân. Người ta đốt pháo từ lễ Giao Thừa
và vào sáng mồng một, mồng hai, mồng ba. Ngoài ra khi người bạn quư
đến “xông đất” chủ nhà cũng mang ra một phong pháo đốt để “nghinh
tân” ngược lai, người bạn cũng đốt một phong pháo để “Chúc Xuân” gia
chủ. C̣n các cơ sở thương mại, những nhà giàu có vào ngày Tết đốt
pháo thường có múa lân v́ thiên hạ tin tưởng rằng lân đến nhà đầu
năm sẽ mang lại thịnh vượng.
Thịt mỡ dưa hành câu đối
đỏ,
Cây nêu tràng pháo bánh chưng xanh.
Mâm Ngũ Quả
Mâm ngũ quả thường gồm thơm, đu đủ, dừa, xoài, trái sung. Phải thừa
nhận rằng đa số nguời Việt Nam, nhất là giới b́nh dân mang nhiều sự
mê tín, dị đoan rất dễ thương. V́ thế mâm ngũ quả chưng bàn thờ
trong những ngày Tết người ta thường chọn những loại trái cây có tên
tốt, mang ư nghĩa như thơm, đu đủ, dừa, xoài, sung... v́ theo họ,
những loại hoa quả nầy tượng trưng cho một năm mới đầy thơm tho,
tiền bạc trong nhà đầy đủ và cuộc sống sung túc.
Tiệc Tất Niên
Ở thành thi, theo thông lệ, cứ đến cuối năm, thiên hạ thường tổ chức
những bữa tiệc tất niên tại các công, tư sở, xí nghiệp, trường học
hầu các công tư chức, nhân viên, hoc sinh, sinh viên, thầy cô có dịp
họp mặt vui vẻ, chuyện tṛ thân mật, chúc Tết lẫn nhau trước khi
chia tay để về nhà hoặc về quê ăn Tết với gia đ́nh.
Đưa Rước Ông Bà
Vào ngày Tết người Việt Nam ta có tục đưa rước ông bà. Trưa hôm 30
Tết người ta làm lễ cúng tất niên đồng thời đón rước ông bà hoặc
người thân quá cố để vong linh họ về sum họp với gia đ́nh trong
những ngày Xuân. Qua đến ngày mồng bốn, ta tiễn đưa vong linh ông bà
về phương cũ.
Giao Thừa Và Lễ Trừ Tịch
Giao Thừa có nghĩa là cũ giao lại cho mới tiếp nhận. Hết giờ Hợi
sang giờ Tư vào lúc nửa đêm 30 Tết là Giao Thừa, thiên hạ làm lễ Trừ
Tịch tiễn vị thần năm cũ, đón vị thần năm mới c̣n được gọi là lễ
“Tống Cựu, Nghinh Tân”. Theo cổ tục, người ta tin rằng từ năm Tư đến
năm Hợi là 12 năm th́ có 12 vị thần Hành Khiển luân phiên nhau, mỗi
năm một vị lo trông coi việc nhân gian v́ thế mà ta có lễ Trừ Tịch
để tiễn đưa và đón các vị thần Hành Khiển của năm cũ và năm mới,
đồng thời cầu cúng cả Bản Cảnh Thành Hoàng và Thổ Công Thần Kỳ mà ta
có câu tục ngữ “Đất có Thổ Công, sông có Hà Bá”.
Lễ Trừ Tịch ở các làng xă c̣n giữ cổ tục, người ta thiết lập hương
án ở trong trung thiên hoặc nơi sân đ́nh, cũng có khi ở ngă ba làng
xă với vàng mă, hương, đèn, trầu, rượu, hoa quả, xôi gà tế lễ rất
trọng thể. Trong khi tế lễ, họ đánh trống, khua chiêng, đốt pháo
vang dậy trong giờ Giao Thừa. C̣n các tư gia cũng cúng lễ Giao Thừa
trong sân hay trước cửa nhà với mâm lễ vật đặt trên bàn rồi vái tứ
phương. Khi tới Giao Thừa chuông, trống ở các Đ́nh, Chùa, Giáo Đường
khắp nơi cũng được đánh lên vang rền kèm theo tiếng pháo đón Giao
Thừa nổ gịn giă. Tiếng chuông, tiếng trống, tiếng pháo của giờ Giao
Thừa là âm điệu truyền thống của ngày Tết.
Những kẻ đă từng nghe những âm điệu nầy trong quá khứ, nay v́ hoàn
cảnh bắt buộc họ phải xa ĺa đất mẹ thân yêu, vào đêm Giao Thừa họ
thường gục đầu im lặng để chờ nghe lại âm điệu ngày xưa, nhưng giờ
Giao Thừa cứ lặng lẽ trôi qua và những âm điệu âu yếm kia vẫn biền
biệt, khiến họ hụt hẫng, ḷng họ dâng trào niềm nuối tiếc và uất
hận, rồi ḷng họ cảm thấy nghẹn ngào và đôi ḍng lệ tự nhiên tuôn
trào thấm ướt bờ mi. V́ ai mà họ đă đánh mất kỷ niệm thân yêu nầy?
V́ ai mà họ phải khóc trong những đêm Giao Thừa xa cố quận?
Về Giao Thừa, nữ sĩ Hô Xuân Hương có hai câu đối như sau:
Tối ba mươi khép cánh càn
khôn,
Kẻo sợ ma vương đem quỷ tới.
Sáng mồng một lỏng then tạo hóa,
Để cho thiếu nữ rước Xuân vào.
Tiền Của Vào Như Nước
Ở thành thị, phố phường ta có tục lệ sau giờ Giao Thừa, những người gánh nước mướn tự động gánh nước đến những nhà trong hàng xóm một vài đôi nước ngụ ư rằng năm mới gia chủ sẽ làm ăn phát đạt “tiền của vào như nước” và gia chủ vui vẻ thưởng tiền rất hậu. Cũng có những người buôn bán, vào những ngày cận Tết đă ân cần dặn trước những người gánh nước thuê đừng quên gánh nước đổ vào nhà cho ḿnh.
Đi Lễ Chùa, Giáo Đường Và Hái Lộc
Sau khi cúng Giao Thừa xong, thiên hạ làm lễ Thổ Công rồi sửa soạn
đi lễ tại các Đền, Miếu, Đ́nh, Chùa, Giáo Đường để cầu phúc, cầu may
cho năm mới. Ngoài mục đich đi lễ Phật, lễ Chúa, lễ các vị Thần Linh
họ c̣n có dụng ư hái lộc và xin xăm. Hái lộc là một tục lệ nên thơ
của người Việt Nam. Người ta tin rằng lộc là lộc của Trời v́ thế hái
lộc đầu năm sẽ mang lại nhiều may mắn, thịnh vượng cho suốt một năm.
V́ lẽ đó mà vào ngày đầu năm thiên hạ già, trẻ, trai, gái chen chúc
nhau lên Chùa để hái lộc. C̣n xim xăm, đa số người Việt rất tin vào
số mệnh nên song song với việc lên Chùa lễ Phật, hái lộc họ c̣n lên
Chùa để xin xăm hầu biết vận mệnh của ḿnh và gia đ́nh ḿnh trong
năm mới. H́nh thức xin xăm là sau khi van vái Trời, Phật với tất cả
ḷng thành rồi người ta rút một thẻ xăm trong ống (hoăc lắc cho thẻ
xăm rơi ra), đọan mang đến cho người đoán xăm, đôi khi là một thầy
bói, đôi khi là một nhà sư để giải đoán dùm những ngụ ư trong quẻ
xăm. Hầu hết những người lên Chùa xin xăm vào dịp đầu năm đều ra về
với vẻ mặt “vui như ngày Tết” v́ những lá xăm của họ đều hứa hẹn
những điều tốt đep.
Xông Nhà, Xông Đất
Theo cổ tục, vào đầu năm người đến nhà ai trước nhất là người “xông
nhà, xông đất” cho gia chủ và thiên hạ tin rằng đầu năm mới được
người vui vẻ, dễ tính, tốt nết hoặc những người có tên như: Thương,
Mến, Hùng, Dũng, Đẹp, Giàu, Sang, Phú, Quư, Thịnh, Vượng, Tài, Báu,
Lợi, Phước, Lộc, Thọ, Có, Tiền, Bạc, Vàng, Triệu, Tỷ, Thơm... đến
nhà trước nhất th́ gia chủ sẽ được mọi chuyện tốt lành, đẹp đẽ,
thịnh vượng, phú quư, may mắn quanh năm. C̣n ngược lại, gặp người
khẳn tính, cộc cằn, độc ác, khờ dại, ngu ngơ, đần độn hoặc những
người có tên như: Nghèo, Khổ, Xấu, Ghét, Ngu, Hư, Thúi, Chết, Xụi,
Thua, Lỗ, Nợ, Nần, Túng, Thiếu, Đau, Ốm, Bệnh, Ghẻ, Chốc, Bại, Xụi,
Bần, Hàn, Đói, Rách, Gian, Ác... th́ suốt năm gia chủ làm ăn lủng
củng, thất bại hay gặp những chuyện vẩn vơ, bực ḿnh.... Chinh v́
vậy mà các cụ lớn tuổi hoặc những người c̣n mang nặng cổ tục rất kén
chọn người đến xông nhà, xông đất, thường họ mượn người tốt nết,
tinh t́nh dễ thương, có tên đẹp đến xông đất dùm. C̣n trong gia
đ́nh, sau khi đi lễ Chùa, Nhà Thờ về là xông đất nhà ḿnh và gia
đ́nh thường để cho người tốt nết nhất vào nhà trước.
Theo tục lệ, người đến xông đất đốt một phong pháo và chúc gia chủ
mọi điều tốt lành, tùy theo trường hợp, lời chúc có thể:
Nếu gia chủ có cha mẹ già th́ chúc “Tăng phúc, tăng thọ”
Nếu gia chủ là nhà nông th́ chúc “Phong đăng ḥa cốc”
Nếu gia chủ là một nhà công kỹ nghệ th́ chúc “Tốt tài sai lộc”
Nếu gia chủ là một thương gia th́ chúc “Buôn may, bán đắt, nhất
bản vạn lợi”
Nếu gia chủ là một quân nhân hay công chức th́ chúc “Mau thăng
quan, tiến chức”
Trong trường hợp chẳng may gặp người xấu nết, tính t́nh cộc cằn hay
xui hơn nữa bị một
lăo ăn mày đến viếng đầu năm th́ gia chủ phải lấy gạo, muối ra văi
tứ phía và cúng vái gọi là
“đốt phong long” rồi chờ một người khác khá hơn đến “tái xông”
Mừng Tuổi Và Chúc Xuân
Một trong những tục lệ đẹp đẽ nhất của người Việt Nam là mừng tuổi
ông bà, cha mẹ vào dịp đầu Xuân. Đây là một h́nh thức hiếu đạo của
con cháu đối với công ơn dưỡng dục của các đấng sinh thành đă nuôi
dưỡng nên minh mà chỉ Việt Nam mới hănh diện có cổ tục nầy trên thế
giới ngày nay.
Mừng tuổi là mừng ông bà, cha mẹ thọ thêm một tuổi. Sáng mồng một
Tết, sau khi ông bà, cha mẹ khăn áo chỉnh tề, con cháu cũng xúng
xính trong những bộ quần áo mới, trải chiếu xuống đất lạy 2 lạy đồng
thời chúc ông bà, cha mẹ những lời tốt đẹp, hiếu thảo. Ông bà, cha
mẹ cũng chúc lại con cháu ngoan ngoăn, thông minh, chóng lớn, học
hành mau đỗ đạt rồi cho con cháu những tờ giấy bạc mới đựng trong
những phong b́ màu đỏ gọi là tiền “ĺ x́”, có nghĩa là những đồng
tiền may mắn.
Ngoài tục lệ mừng tuổi, vào ngày Tết thiên hạ c̣n có lệ chúc Tết lẫn
nhau. Nếu ở xa người ta gởi thiệp, c̣n nếu ở gần bạn bè, họ hàng
thăm viếng và chúc Tết với nhau. Những lời chúc thông dụng là
“Phước, Lộc, Thọ”, “An Khang, Thịnh Vượng”, “Vạn Sự Như Ư”, “Sống
Lâu Trăm Tuổi”, “Tân Xuân Vạn Hạnh”, “Con Đàn, Cháu Lũ”, “Tiền Vào
Như Nước”, “Tiền Rừng Bạc Biển”, “Đa Tài, Đa Lộc”, “Mau Thăng Quan,
Tiến Chức”...
Ngoài việc họ hàng, bạn bè thăm viếng chúc Tết lẫn nhau, các nhân
viên thuộc quyền ở các Ty, Sở, Đơn Vị vào ngày Tết cũng có lệ đến
chúc Tết các xếp của ḿnh. Kèm theo những lời chúc Tết đẹp nhất, họ
c̣n có “quà biếu” cho các xếp họ nữa. Xin hăy nghe bài “Chúc Tết”
của nhà thơ trào phúng Trần Tế Xương:
Lẳng lặng mà nghe nó chúc
nhau,
Chúc nhau: Trăm tuổi bạc đầu râu.
Phen nầy ông quyết đi buôn cối,
Thiên hạ bao nhiêu đứa giă trầu.
Lẳng lặng mà nghe nó chúc giàu,
Trăm, ngh́n, vạn, mớ để vào đâu.
Phen nầy ắt hẳn gà ăn bạc,
Đồng rụng, đồng rơi lọ phải cầu.
Lẳng lặng mà nghe nó chúc sang,
Đứa th́ mua tước, đứa mua quan.
Phen nầy ông quyết đi buôn lộng,
Vừa bán, vừa la cũng đắt hàng.
Lẳng lặng mà nghe nó chúc con,
Sinh năm, đẻ bảy được vuông tṛn.
Phố phường chật hẹp người đông đúc,
Bồng bế nhau lên nó ở non.
Kiêng Cữ
Đa số người Việt Nam ta tin rằng việc ǵ xảy ra đầu năm th́ sẽ liên
tục xảy ra suốt năm v́ thế ta có rất nhiều tục kiêng cữ trong những
ngày Tết:
Giông
Giông có nghĩa là xui xẻo, cho nên vào những ngày cuối năm có mượn
đồ vật hoặc nợ nần của ai th́ phải lo trả v́ nếu để sang năm mới
người ta đến đ̣i th́ bị “giông”. V́ thế vào những ngày cuối năm, các
chủ nợ thường đến đ̣i tiền các con nợ v́ để qua năm mới đến đ̣i sợ
“giông” người vay nợ. Ngược lại, các con nợ Tết đến cũng lo chạy
đôn, chạy đáo để thanh toán tiền nợ của ḿnh v́ sợ để leo qua năm
mới sẽ bị xui và sẽ bị mang nợ suốt cả năm nên ta có câu:
Khôn ngoan đến cửa quan mới
biết,
Giàu khó ba mươi Tết mới hay.
Cữ Quét Nhà
Vào ngày Tết người ta cữ quét nhà trong suốt ngày mồng một, mồng hai
và mồng ba v́ sợ rằng quét nhà sẽ quét hết tiền bạc, của cải và các
điều may mắn ra ngoài. Nều nhà có rác, ta chỉ quét sơ và gom vào một
xó để chờ hết Tết rồi mới đem đi đổ.
Cữ Quần Áo
Trong những ngày Tết, người Việt ta cữ ăn mặc quần áo trắng hoặc đội
khăn trắng v́ sợ trong năm sẽ có tang.
Cữ Ăn Nói
Vào những ngày đầu năm, người trong gia đ́nh phải hết sức thận trọng
về “lời ăn tiếng nói”, chỉ nên dùng những lời lẽ đẹp và tránh những
lời nói không hay như khỉ, chết, đau, ốm hay những lời nói tục tằn,
chửi thề... để suốt năm không gặp những chuyện xui xẻo.
Cữ Đánh Con
Vào ngày Tết cha mẹ phải cữ đánh con cho dù rằng vào những ngày nầy
con cái “phá như quỷ” cha mẹ cũng đành dằn ḷng v́ nếu đánh con
trong những ngày Tết th́ con sẽ bị “huông”, nghĩa là suốt năm con sẽ
bị đ̣n hoài.
Ngoài các điều trên, thiên hạ c̣n kiêng cữ nhiều thứ khác trong ngày
Tết như kiêng căi nhau, kiêng đánh lộn, kiêng gây tiếng động, kiêng
làm vỡ chén bát, ly tách, kiêng tiếng khóc dù là tiếng khóc của trẻ
con đ̣i bú sữa. Ngoài việc kiêng cữ những điều “xấu”, người ta c̣n
phải làm những điều “tốt”, đó là tục lệ đi mua muối đầu năm. Muối
tượng trưng cho sự đâm đà, mặn ṃi. Nhưng ngược lại ta cữ đi mua vôi
v́ vôi tượng trưng cho sự bạc bẽo, vong ân, bội nghĩa như ta thường
nghe câu “ăn ở bạc như vôi” v́ thế dân gian có câu tục ngữ “Đầu năm
mua muối, cuối năm mua vôi”.
Bói Toán
Vào ngày đầu năm người Việt ta thích đi xem bói toán để biết vận
mệnh của ḿnh trong năm mới. Bói toán có nhiều cách, như bói Kiều,
bói sách, bói tuồng, nhờ thầy bói xem bói dùm... Bói Kiều là lấy
cuốn Kiều ra để trên bàn, sau khi thắp hương đèn và khấn vái Nguyễn
Du, Thúy Kiều, Kim Trọng rồi người ta lật bất cứ trang nào của Kiều
ra xem, những câu thơ sau đây được xem là tốt:
Dưới ḍng suối chảy trong
veo,
Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha.
Kiều từ trở gót trướng hoa,
Mặt trời gác núi chiêng đà thu không.
Gương nga chênh chếch ḍm song,
Vàng gieo ngấn nước, cây lồng bóng sân.
Đầu năm mà gặp nước, gặp cầu, gặp vàng th́ không có ǵ may mắn, hạnh phước cho bằng. Nước tượng trưng cho tiền bạc nên ta có câu thành ngữ “tiền vào như nước”, c̣n cây cầu tượng trưng cho sự thông giao, sự liên lạc, sự đoàn tụ và vàng tượng trưng cho sự giàu sang, phú quư. Ngược lại những câu thơ sau đây được xem là điềm xấu:
Hàn huyên chưa kịp giăi
giề,
Sai nha bỗng thấy bốn bề xôn xao.
Người nách thước, kẻ tay đao,
Đầu trâu, mặt ngựa ào ào như sôi.
Già giang một lăo một trai,
Một dây vô lại buộc hai thâm t́nh.
Hoặc:
Sầu đong càng lắc càng đầy,
Ba thu dồn lại một ngày dài ghê.
Đầu năm bói Kiều mà gặp cảnh gia đ́nh tan nát,
phân ly hay gặp cảnh “Sầu đong càng lắc càng đây” như trên th́ người
ta tin rằng đó là điềm xui xẻo.
Bói sách cũng tương tự như bói Kiều, c̣n bói tuồng là ngày Tết ta
chọn tuồng hát để xem, nếu xem nhằm tuồng kết thúc cốt chuyện bằng
sự sum họp, thắng lợi, hạnh phúc, giàu có là điềm may. C̣n nếu tuồng
hát kết thúc bằng cảnh gia đ́nh tan nát, chia ly, chết chóc là điềm
không tốt. Ngoài việc bói Kiều, bói sách, bói tuồng, thiên hạ c̣n
t́m đến các thầy bói để nhờ xem dùm vận mệnh, t́nh duyên, công ăn,
việc làm của ḿnh trong năm mới.
Khai Bút
Vào dịp đầu Xuân, người Việt Nam ta có tục lệ tao nhă khác đó là tục
lệ Khai But đầu năm. Khai Bút là năm mới cầm bút viết lần đâu tiên.
Những người thường hay viết lách như các cụ đồ, các nhà khoa giáp,
các văn nhân thi sĩ, các nhà báo vào dịp đầu Xuân chọn ngày giờ tốt
lấy giấy mực ra làm thơ, viết văn, ngâm vịnh và thưởng Xuân.
Khai Quân
Dưới thời Việt Nam Cộng Ḥa, các đơn vị Quân Đội có truyền thống tổ
chức Lễ Khai Quân và Lễ Thượng Kỳ Đầu Năm với mục đích phô trương
sức mạnh của Quân Đội cũng như nâng cao ư chí và tinh thần của binh
sĩ hầu đạt được nhiều thắng lợi cho đơn vị trong năm mới.
Kính Chúc Quư Vị Độc Giả Một Năm Mới An
Khang – Thinh Vượng
Lê Thương
Richmond - Virginia
Thuyền đời
Highway of Heroes
Nắng ấm quê hương
Truyện dài Bất Khuất
Thuyền đời ơi !
Những thằng
chúng tôi
Bài thơ trên
đồi Bác sĩ Tín
Viên đạn vang rền
Chuyện t́nh trái
ngang
Khối diễn hành
Băi tập
Lễ măn khóa
Một Đời Bất Khuất
Kỷ niệm Quân Trường - Về phép
Kỷ niệm Quân Trường - Cúp phép
Hồi
tưởng chiến trường 1062 Thượng Đức
Dọc đường gió bụi
T́nh Bất Khuất
Ngày xưa thân ái
Tôi đi lính
Bất Khuất
Quan Âm Tây
Du Hí truyện
Làm trong
sáng tiềng Việt
Hạ cờ tây
Thù dai
Kỷ niệm khó quên
Trận cuối
trong đời lính của tôi
Khúc hát Quân Hành
Một nỗi đau
Thủ Đức - Tuần huấn
nhục
Tâm thư của Cố Thiếu Úy
Trần Văn Quí
Trận Ô-Căm
Một lần vĩnh biệt
Một lần đi
Chuyến đi cuối năm
Nhớ về mái trường xưa
Phạm Xuân Tịnh - Một cuộc đời
Những ngày tháng
không quên
Tự do ơi, tự do!
V́ hai chữ Tự Do
Ngh́n trùng cách biệt
Thầy Chín
Để nhớ để quên
Soái hạm
HQ5 và trận hải chiến Hoàng Sa
Ngày 19-01 Kỷ Niệm
ngày Hoàng Sa nhuộm máu
Đi vào ḷng địch: Câu
chuyện thật của người Nhái HQ VNCH
Người bạn 101
Năm tháng tuổi thơ thuở nào
Lực lượng Đặc
Nhiệm Thủy Bộ Hải Quân VNCH
Đối diện tử thần
Một thời để yêu
Phi Công thời chiến
Người con dâu nước
Mỹ
Tưởng bỏ anh em
Đành bỏ anh em
Mai
Cuộc tuyệt thực ở
trại Cổng Trời
Một đời
binh nghiệp hai màu Mũ
Biệt Hải
trên vùng biển băo tố
Chuyện người
lính trinh sát
Nhan sắc cư tang
Niềm vú quân trường
Sự trịch thượng
Hộ
tống hạm HQ11 & Những ngày biến loạn tháng Tư đen
Bạn tôi, những
SVSQ khóa 2 Học Viện CSQG
Cuộc sống của người lính chiến ĐPQ và NQ
Sông Mao, Ngày
tháng cũ
Tự truyện của
một phi công
Chập chùng tủi nhục
Tâm sự người lính
Nén hương tưởng nhớ bạn Dương Quang Ngọc
Một mai giă từ
vũ khí
Mối t́nh đầu
T́nh lính
Đời lính
Tàn cuộc hoa này
Nó và Tôi
Viên ngọc nát
Những năm dài
qua đi... hội ngộ
Ngày Quân Lực :
Lời thú tội
Nhớ An Lộc - Chuyện người
Thương Binh bị bỏ quên
Nghĩ về người
vợ lính
Chuyện t́nh
với chàng cựu Không Quân Y 2 K
“Hát Ô” qua Mỹ
Anh hùng tử
- Khí hùng bất tử
Thằng lính bạc t́nh
Cuối đường
Đó đây trên quê
hương
Here and
There In The Homeland
Người c̣n
nhớ hay người đă quên
Những ngày tù chung
với Ông Đạo Dừa
Cây cầu biên giới
Khu trục bọc thây
Tướng Đỗ Cao Trí và
Tướng Nguyễn Viết Thanh Dưới Cái Nh́n Của Người Ngoại
Quốc
Đêm liêu trai
B̀NH-TUY,
những ngày cuối cùng...
T́nh Anh
Lính Chiến Biệt Động
Trận chiến đẫm máu của
HQ/VNCH: Trận Ba Rài
Mặt trận
Miền Đông vẫn yên tĩnh
Charlie ngày
ấy và Charlie bây giờ
Màu cờ và sắc áo
Tù binh và ḥa b́nh
Tây
Ninh, chút c̣n lại trong ḷng một người lính
Hoài niệm
Tâm tư và cuộc
sống quả phụ
Thượng Tọa Thích
Quang Long
4 ngôi
mộ lính nhảy dù Vị Quốc Vong Thân
Hai người bạn
Đôi ḍng về “Cỏ Thu
Hoàng thị”
Cái chân gỗ
Một H.O. muộn màng
Vài hàng gởi
anh Tŕu mến
Thiên bi hùng
ca QLVNCH
Để nhớ lại
những ngày Mùa Hè Băo Lửa
Trận chiến cô đơn
Biệt đội 817 -
LĐ81 BCD
Trận đánh
cuối cùng của ĐPQ...
Qua những trại tù
cộng sản...
Sông Mao, phi vụ
ngày 30 Tết
Nước mắt mẹ già
Viên đạn cuối cùng
Điếm Cỏ Cầu Sương
Người lính ấy của
tôi...
Khóc một ḍng sông
Cái muỗng
Tử thủ
Những tiếng
hát bừng sáng A 20
Thiên đường đỏ
Khoác áo chiến y
Chuyện t́nh của một
Phi Công
Hai v́ sao lạc
Tôi thương nhớ vợ
tôi
Bông hồng tạ ơn
Viết về Lê Hữu Lượng
Chinh nhân và
người t́nh
Tôi vào học viện
Cảnh Sát Quốc Gia
Cảm nghĩ của
một người Lính về Ngày Quân Lực 19/6
Nhiệm vụ
Cô gái B́nh Long
Những ngày hồi đó
Ngày QL19/06 - Người Lính
VNCH ... Tôi nợ Anh ..
Nhớ đến Biệt Đội
Thiên Nga
Viết về ngày QL
19/6/2011
Người không nhận
tội
Chào cô ... em gái
Biệt Cách Dù
Chuyện t́nh
chị Hạ và anh Nuôi
Huấn luyện Sĩ Quan
tại Hoa Kỳ
Ở cuối 2 con đường
Đêm Cao Miên
Đồn Dak Seang
Giải toả căn cứ
hỏa lực 6 Tân Cảnh
Quan Âm chí lộ
Rải tro theo gió
Một chuyến đi
toán phạt
Chinh chiến điêu linh
Trại gia binh
Viết về người lính
Địa Phương Quân
Người không nhận
tội
Tháng 4 xót xa
T́m
lại thương đau
Nụ cười người tử tội
Ngày về
Người lính miền Nam
Phan Rang nỗi
hờn di tản
Charlie, ngọn
đồi quyết tử
Quốc lộ 20
- hành lang của tử thần
Găy súng
Chuyện người
Nghĩa Quân
Chuyện Người Nghĩa Quân Thờ H́nh Của Chính Ḿnh
Đại Bàng Gảy Cánh
Tháng Tư
Trại gia binh
Viết về người lính
Địa Phương Quân
Quốc lộ 20
- hành lang của tử thần
Phnom Penh, ngày ấy c̣n
đâu?
Vinh danh
Tướng Đỗ Cao Trí
Trung
Tá Nguyễn Đức Xích "NGƯỜI TÙ BẤT KHUẤT"
Ngọn đồi cuối cùng
Nhớ hay Quên
Người lính miền Nam
Charlie, ngọn đồi quyết
tử
Chú Quế
Pleiku nắng bụi
mưa bùn
Mê thần tượng
Cơm cháy quân
trường
Anh trai Biên
Hoà, em gái Cà Mau
Giọt nước mắt
Đêm Giao Thừa ...!
Kiếp người... đời
lính...
Câu
chuyện tù của ĐT Phi Công HK...
Ḍng sông cỏ mục
Bên những bờ rừng
Đêm thánh vô cùng
Người tù kiệt xuất
KBC Một thời để nhớ
TPB Những
mảnh đời bất hạnh
Mùa Đông năm ấy
Người Lính Việt Nam Cộng Ḥa qua những t́nh khúc bất tử
của Một Thời Chinh Chiến
Phi vụ cuối cùng
Những người tù cuối cùng
Lửa máu hận thù
Người
Lính VNCH trong kho tàng âm nhạc Việt Nam
Mẹ VN ơi -
Chúng con vẫn c̣n đây
Khi người
ta gọi bác của tôi, ba tôi và anh tôi là 'giặc' !
Hăy thắp cho anh một ngọn
đèn
Chiếc áo phong sương t́nh
anh nặng
Người lính VNCH
trong nhạc sỉ Trần Thiện Thanh
Đêm hỗn mang
Ngỡ ngàng đời chiến sĩ
Chuyện nhớ
trong đời
Để ghi nhớ tháng 4 đen
Nỗi đau thời chiến
Cọp rằn Chương Thiện
Quà cho con trong tù
Những gịng
sông lịch sử đời người
Một người đi
Trận cuối 2
KBC 4100 & Tết Mậu Thân
Rừng khóc giữa mùa xuân
Lá thư t́nh của
người lính VNCH
Cô con gái quá giang trong
đêm mồng một Tết
Lon Guigoz hành trang người tù...
Con chó Vện và người tù cải tạo
Một lần toan tính...
Tấm thẻ bài
3 người chiến binh
"homeless"...
Trôi theo vận nước
Trận cuối
Chiến sĩ Kha Tư Giáo
Em không nh́n được
xác chàng
Chuyện buồn người vợ tù
Người Việt của tôi - Quận
Dĩ An
Sao hôm, sao mai
Những lá thư t́nh
May mà có em
Thằng bé đánh giày
người Nghĩa Lộ
May mà có em đời c̣n dễ
thương
Gói quà đầu năm
Cây Mai rừng của người Lính Trận
Cánh chim Thần Tượng
Ba ḍng nước mắt
Những xác chết trên mănh đất
chữ "S"
Thân phận người
lính găy súng
Chuyện vượt ngục ở trại Gia
Trung ...
Những mảnh đời dang dở
- phần 2,
phần 3,
phần 4,
phần 5,
phần 6,
phần cuối
Mưa trên Poncho
Người ở lại Saravan
Nhớ hay quên kỷ niệm thời
chinh chiến
Vược ngục
Chuyện t́nh khoai lang
Tâm t́nh
người lính VNCH tỵ nạn ở Thái Lan
Hồi tưởng ngày Quân Lực
19-6-73
Vinh danh người lính
VNCH
Dị mộng
Nhà thơ Hàn Mặc Tử
Tập thơ "đôi
hồ" và một thiên diễm t́nh
Về Quê
Ông già bơi rác
Nhớ thời
trường cũ Chu Văn An
Người chú họ của
tôi
Tôi bị bắt
Nhớ lắm… những
mùa Thu
Những chuyện
trời ơi !
Người đồng hương
Bên đời hiu quạnh
Việt Cộng con
Phượng hồng vào Hạ
Sức mạnh của
cộng đồng người Việt Quốc Gia hải ngoại
Giai thoại văn
chương
Kỷ niệm nỗi
trôi cùng trí nhớ
Bà xă đai-ét
Chuyện kể:
Một buổi trên đường vượt biển
Những vần thơ chui
Đi t́m Jackpot
Cây cầu biên giới
Ngày giỗ Tổ Hùng Vương
Như những giọt buồn
Một cơn đau tim….và một
lần phẫu thuật
Đứa con dị chủng
Bài thơ dang dở
Thất t́nh
Dấu "Hỏi Ngă"
trong văn chương Việt Nam
Ngày xưa thân ái...
Gió bụi một thời
Người sợ bóng
Hoàng hôn trên núi
Tây
Ư yêu đương
Đêm qua sân trước nở
cành mai
Vệt nắng cuối chiều
Đừng yêu người làm
thơ
Tết Nguyên Đán
Đừng yêu người làm
thơ
Như những vần mây
Đám cưới
Hạnh
phúc muộn màng đêm Giáng Sinh
T́nh... tiếc
Giáng Sinh năm nào
Ván cờ ma quỷ
Văn thơ trữ t́nh
Mùa Thu qua thi ca
Phụ nữ Việt Nam qua
Ca Dao
Tháng năm ngoảnh lại
Thu xưa
Thu có sầu chăng sáng
nay!
Cơn mưa chiều nay
Xuôi ḍng sông
Hương
Nỗi niềm cố cựu
Thiện và Ác
Tóc May sợi vắn sợi
dài
Tâm sự tuổi già
Xóm biển
Đi t́m tâm linh
Mấy đoạn đường đời
Tản mạn những
giao thoại văn chương
Xin hăy giúp tôi
Con c̣n nợ Ba
Nhăm nhi bầu bạn
Một thời để nhớ
Người quét chợ
Lời tỏ t́nh
Bạn cũ năm mươi năm
Về lại cố hương
Đường đi không đến
Xương trắng
Trường Sơn
Về lại cố hương
Thoáng xưa
Cánh Hoa Ngọc Lan
Bước không qua số
phận
Đọc thơ Trạch Gầm
Con Gà ṇi
Con Mèo hay con Thỏ?
Đời vẫn đáng sống
Tết làng tôi
Bầu Bí một giàn
Nghỉ hè ở Mallorca
Chiếc xích lô
chở mùa xuân
Em đi để lại con
đường
Một thời con gái
Bố tôi và người tù
Nguyễn Chí Thiện
Trường ca trang sử Mẹ....
Nỗi đau bẽ bàng
Khi con
đường không lối thoát
Những
bài ca một thời cuộc đời
Tiếng chuông ái t́nh
Những con cào cào xanh
Nếu chỉ c̣n một ngày
để sống
Bố tôi
Thiêng Liêng
Như Những Linh Hồn
Giấc mộng dài
Duyên số trời định
49 Ngày với em
Bài ca của người du tử
Tấm vạc giường
Cố hương, 35 năm sau
Vượt biển một ḿnh
Hăy bế em ra khỏi cuộc
đời anh
Những Tết năm xưa ở Phan
Thiết
Làm thinh
Màu tím trong thơ
Lệ Mừng trên cánh
Đồng Chiêm
Thằng cháu nội đích tôn
Chị Cả Bống
Làm rể Ninh Ḥa
Trời đất bao la
Nỗi buồn mùa Thu
Duyên Nam Bắc
Đà-lạt trời mưa
Xót xa
Tiểu thơ
Đôi mắt
Giọt mưa trên tóc
Quê tôi, ngày bé thơ lớn lên
Mùa thu cuộc t́nh
Cây sầu riêng sau vườn cũ
Tản mạn - Về những người bạn
Nh́n những mùa xuân đi...
Quê hương ruồng bỏ
Ba tôi và tôi
Vượt thoát
Made in VietNam
Giọt nước mắt
Ngày vô vị
Khóc lặng thinh
Đời c̣n vui v́ có
chút ṭm tem
Đôi mắt Phượng
Ngựi bán liêm sỉ
Bài ca vọng cổ
T́nh già
Buổi chiều ở Thị
trấn Sông-Pha
Saigon ngày ấy
Phàm phu tục tử
Thăm quê
Dấu tích ân t́nh
Địch thủ
Tâm
USS Midway - Ông
bạn già năm xưa -
English
Từ Mỹ, kể chuyện Mỹ Tho
Vài ṿng Thơ, Rượu và Tết
Mùa Xuân uống rượu
T́nh người
Hồi kư của một người Hà
Nội
T́nh nghĩa, nghĩa t́nh
Đôi đũa
Gịng đời... và hồi âm
gịng đời...
Không cho phép ḿnh
quên
Thảm sát trên đảo
Trường Sa
Em tôi
12 bến nước
Chào Mẹ
Cháo tóc
Những người không
đất đứng
Vợ hiền
Theo ngọn mây Tần
T́nh ngây dại